Ο Απόστολος Παύλος γράφει χαρακτηριστικά στην προς Γαλάτας επιστολή του: «Εμοί δε μη γένοιτο καυχάσθαι ει μη εν τω σταυρώ του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, δι’ ου εμοί κόσμος εσταύρωται καγώ τω κόσμω» (Γαλ. 6,14) (Όσο για μένα δε θέλωάλλη αφορμή για καύχηση εκτός από το σταυρό του Κυρίου μας Ιησού Χριστού, το σταυρό που πάνω του πέθανε ο κόσμος για μένα κι εγώ για τον κόσμο). Συνήθως ο άνθρωπος καυχάται για τις επιτυχίες στη ζωή του, για τα χαρίσματά του, για ό,τι του δίδει αποδοχή, δόξα και τιμή από τους συνανθρώπους του και τον κόσμο. Και μάλιστα, η καύχηση αποτελεί σημάδι υπερηφανείας, δηλαδή υπεροχής του καυχώμενου έναντι τωνάλλων.
Εμείς οι χριστιανοί καυχώμεθα για κάτι που αποτελεί σημείο ταπεινώσεως, ήττας, απορρίψεως, θανάτου. Γιατί πάνω στο Σταυρό, το όργανο της καταδίκης των χειρότερων κακούργων και εγκληματιών, όπου όποιος θανατώνονταν θεωρούνταν «επικατάρατος» (Γαλ. 3, 10-13), σταυρώθηκε ο Θεάνθρωπος Κύριός μας. Επάνω στο Σταυρό φάνηκε ότι ηττήθηκε οριστικά και αμετάκλητα το Ευαγγέλιο, το μήνυμα της Βασιλείας του Θεού που ο Χριστός έφερε στον κόσμο. Ηττήθηκε η αγάπη που έδειξε. Ηττήθηκε η αποδοχή Του από χιλιάδες ανθρώπους που Τον ακολουθούσαν σε κάθε κήρυγμά Του. Ηττήθηκαν οι ευεργεσίες Του, τα θαύματά Του, κάθε τι που έκανε για να δώσει άλλο νόημα στη ζωή των ανθρώπων. Ηττήθηκε η ανθρώπινη ύπαρξή του, η οποία θανατώθηκε βιολογικά μέσα στον πόνο, το μαρτύριο, την αγωνία, την εγκατάλειψη.
Είναι, επομένως, πολύ παράδοξο να τιμούμε το όργανο της ατιμώσεως, της ήττας και της αποτυχίας. Όμως το κάνουμε εν επιγνώσει. Διότι γνωρίζουμε ότι για τον καθέναν από εμάς επάνω στον Σταυρό σταυρώθηκε ο κόσμος. Το κοσμικό πνεύμα. Η αμαρτία που μας χωρίζει από το Θεό. Ο εγωισμός, που μας κάνει να πιστεύουμε ότι είμαστε αυτάρκεις. Το ψέμα που παρουσιάζεται ως αλήθεια. Η καταισχύνη του θανάτου χωρίς ελπίδα. Η ζωή χωρίς νόημα και σκοπό. Γιατί πάνω στο Σταυρό ο Χριστός ανέλαβε όλη την αποτυχία της πεπτωκυίας φύσεώς μας, ακόμη και τον θάνατό της, με τη θέλησή Του, υπακούοντας στον Πατέρα Του και εγκαινιάζοντας έναν καινούριο τρόπο ζωής για τον καθένανάνθρωπο.
Καυχώμεθα γιατί στο Σταυρό ελευθερωθήκαμε. Καυχώμεθα γιατί ο Χριστός μας αγαπά προσωπικά και το απέδειξε στο Σταυρό. Καυχώμεθα για την ήττα, γιατί γνωρίζουμε ότι μετά την Σταύρωση έρχεται η Ανάσταση. Γιατί ο Σταυρός είναι η αληθινή δόξα για το Χριστό, καθότι ο Θεός της Αγάπης δεν έχει ανάγκη από την δόξα της δυνάμεως και της εξουσίας, της υποταγής και της ανελευθερίας, αλλά Αυτοπροσφέρεται ως Θυσία και Ζωή.
Μία προϋπόθεση υπάρχει για να ζήσουμε ως χριστιανοί αυτή την καύχηση: να πεθάνουμε κι εμείς για τον κόσμο. Να σταυρώσουμε -με την ζωή της ασκήσεως, με την πνευματική προσπάθεια, με την αγάπη- τα πάθη μας, την παράδοσή μας στον εγωισμό και την ικανοποίηση κάθε επιθυμίας που μας χωρίζει από το Θεό και τον συνάνθρωπο, τον εγκλωβισμό μας σε μία ζωή χωρίς ελπίδα και χαρά.
Ο Σταυρός είναι καύχημα γιατί αποκαλύπτει ότι η αληθινή χαρά και η ζωή βρίσκονται στη θυσία και την αγάπη. Βρίσκονται στην διακονία και όχι στην εξουσία. Και αποκαλύπτει την πρόταση του Θεού στον άνθρωπο, ο οποίος καλείται να ενταχθεί στη ζωή της Εκκλησίας και να αναζητήσει αυτό τον τρόπο ζωής, που μπορεί να φαντάζει ακατανόητος, ιδίως για την εποχή μας, η οποία αποθεώνει την ισχύ των όπλων, της διαφημίσεως, της καταναλώσεως, της επιστήμης και της τεχνολογίας, αλλά δεν προσφέρει ελπίδα, γιατί μας καθηλώνει στην ματαιότητα του κόσμου.
Ο Σταυρός είναι το μεγάλο μυστήριο στο έργο της θείας Οικονομίας για τη σωτηρία μας. Ο Σταυρός και ο θάνατος του Κυρίου οδηγούν στην ανακαίνιση, μεταμόρφωση και ανάσταση του κόσμου. Eίναι δύσκολη υπόθεση, χρειάζεται λόγος απόλυτης ειλικρίνειας, που δε σηκώνει ωραιοποιήσεις. Το αίμα της σταύρωσης δεν είναι κόκκινα τριαντάφυλλα γιατί μέχρι κι αυτό έχουμε δει σε ζωγραφιές. Είναι το αίμα του αναμάρτητου Ιησού Χριστού που έβρεχε και έβαφε στάλα-στάλα το ξύλο. Ο Χριστός είπε: «εγώ τίθημι την ψυχήν μου, ίνα πάλι λάβω αυτήν»(Ιω. 10,17), δίνω τον εαυτό μου για να τον ξαναπάρω. Σταυρός και κένωση του Σταυρού δηλαδή. Το μόνο ουσιώδες και πλέον υπεύθυνο για τον καθένα είναι να σηκώνει το σταυρό του και να πεθαίνει για το Χριστό και για το Ευαγγέλιο, για να αναστηθεί μαζί Του.
Το ατιμωτικότερο και εξευτελιστικότερο λοιπόν θανατικό όργανο γίνεται και πάλι σύμβολο της πραγματικής θυσίας, η οποία δεν τελείται από τον άνθρωπο για να εξευμενιστεί το θείο, αλλά από τον Θεό για να σωθεί ο άνθρωπος. Μεταβάλλεται έτσι σε σύμβολο της θεϊκής αγάπης στοργής και σωτηρίας του ανθρωπίνου γένους όπως θεμελιώνεται εξ’ αρχής μέσα στα κείμενα της Κ.Δ. ο λόγος του Αποστόλου Παύλου «εμοί μη γένοιτο καυχάσθε εἰ μη εν τῷ Σταυρῳ τοῦ Κυρίου μου» συνοψίζει, θα λέγαμε, τη σχέση του Χριστιανού με το σημείο του Σταυρού. Η σχέση αυτή φθάνει στις περιπτώσεις των αγίων μέχρι την επιλογή του τρόπου του δικού τους θανάτου, αφού ορισμένοι, όπως οι Απόστολοι Πέτρος και Ανδρέας, προτίμησαν να εγκαταλείψουν τη παρούσα ζωή με σταυρικό θάνατο.
Το σύμβολο του Σταυρού αποτελεί την ύψιστη «καταγγελία» της αγάπης του Θεού προς τους ανθρώπους. Τρανή φανέρωση είναι ο Εσταυρωμένος Κύριος. Αποτελεί σύμβολο ειρήνευσης και καταλλαγής. Χάρη στη θυσία του Εσταυρωμένου έληξε ο πόλεμος που ο αλλοτριωμένος άνθρωπος είχε κηρύξει στο Θεό, στην κτίση, στον συνάνθρωπό του και στον ίδιο του τον εαυτό.
Αποτελεί επίσης σύμβολο της νίκης εναντίον του κράτους του διαβόλου και των δυνάμεων του σκότους. Κι ο πιστός, με τη σειρά του, αντιμάχεται τον διάβολο και τις μεθοδείες του καθότι ο Σταυρός του Κυρίου αποτελεί τη μοναδική και ακαταμάχητη ασπίδα του κάθενός μας απέναντι στις επιθέσεις του πονηρού.
Εμείς οι χριστιανοί καυχώμεθα για κάτι που αποτελεί σημείο ταπεινώσεως, ήττας, απορρίψεως, θανάτου. Γιατί πάνω στο Σταυρό, το όργανο της καταδίκης των χειρότερων κακούργων και εγκληματιών, όπου όποιος θανατώνονταν θεωρούνταν «επικατάρατος» (Γαλ. 3, 10-13), σταυρώθηκε ο Θεάνθρωπος Κύριός μας. Επάνω στο Σταυρό φάνηκε ότι ηττήθηκε οριστικά και αμετάκλητα το Ευαγγέλιο, το μήνυμα της Βασιλείας του Θεού που ο Χριστός έφερε στον κόσμο. Ηττήθηκε η αγάπη που έδειξε. Ηττήθηκε η αποδοχή Του από χιλιάδες ανθρώπους που Τον ακολουθούσαν σε κάθε κήρυγμά Του. Ηττήθηκαν οι ευεργεσίες Του, τα θαύματά Του, κάθε τι που έκανε για να δώσει άλλο νόημα στη ζωή των ανθρώπων. Ηττήθηκε η ανθρώπινη ύπαρξή του, η οποία θανατώθηκε βιολογικά μέσα στον πόνο, το μαρτύριο, την αγωνία, την εγκατάλειψη.
Είναι, επομένως, πολύ παράδοξο να τιμούμε το όργανο της ατιμώσεως, της ήττας και της αποτυχίας. Όμως το κάνουμε εν επιγνώσει. Διότι γνωρίζουμε ότι για τον καθέναν από εμάς επάνω στον Σταυρό σταυρώθηκε ο κόσμος. Το κοσμικό πνεύμα. Η αμαρτία που μας χωρίζει από το Θεό. Ο εγωισμός, που μας κάνει να πιστεύουμε ότι είμαστε αυτάρκεις. Το ψέμα που παρουσιάζεται ως αλήθεια. Η καταισχύνη του θανάτου χωρίς ελπίδα. Η ζωή χωρίς νόημα και σκοπό. Γιατί πάνω στο Σταυρό ο Χριστός ανέλαβε όλη την αποτυχία της πεπτωκυίας φύσεώς μας, ακόμη και τον θάνατό της, με τη θέλησή Του, υπακούοντας στον Πατέρα Του και εγκαινιάζοντας έναν καινούριο τρόπο ζωής για τον καθένανάνθρωπο.
Καυχώμεθα γιατί στο Σταυρό ελευθερωθήκαμε. Καυχώμεθα γιατί ο Χριστός μας αγαπά προσωπικά και το απέδειξε στο Σταυρό. Καυχώμεθα για την ήττα, γιατί γνωρίζουμε ότι μετά την Σταύρωση έρχεται η Ανάσταση. Γιατί ο Σταυρός είναι η αληθινή δόξα για το Χριστό, καθότι ο Θεός της Αγάπης δεν έχει ανάγκη από την δόξα της δυνάμεως και της εξουσίας, της υποταγής και της ανελευθερίας, αλλά Αυτοπροσφέρεται ως Θυσία και Ζωή.
Μία προϋπόθεση υπάρχει για να ζήσουμε ως χριστιανοί αυτή την καύχηση: να πεθάνουμε κι εμείς για τον κόσμο. Να σταυρώσουμε -με την ζωή της ασκήσεως, με την πνευματική προσπάθεια, με την αγάπη- τα πάθη μας, την παράδοσή μας στον εγωισμό και την ικανοποίηση κάθε επιθυμίας που μας χωρίζει από το Θεό και τον συνάνθρωπο, τον εγκλωβισμό μας σε μία ζωή χωρίς ελπίδα και χαρά.
Ο Σταυρός είναι καύχημα γιατί αποκαλύπτει ότι η αληθινή χαρά και η ζωή βρίσκονται στη θυσία και την αγάπη. Βρίσκονται στην διακονία και όχι στην εξουσία. Και αποκαλύπτει την πρόταση του Θεού στον άνθρωπο, ο οποίος καλείται να ενταχθεί στη ζωή της Εκκλησίας και να αναζητήσει αυτό τον τρόπο ζωής, που μπορεί να φαντάζει ακατανόητος, ιδίως για την εποχή μας, η οποία αποθεώνει την ισχύ των όπλων, της διαφημίσεως, της καταναλώσεως, της επιστήμης και της τεχνολογίας, αλλά δεν προσφέρει ελπίδα, γιατί μας καθηλώνει στην ματαιότητα του κόσμου.
Ο Σταυρός είναι το μεγάλο μυστήριο στο έργο της θείας Οικονομίας για τη σωτηρία μας. Ο Σταυρός και ο θάνατος του Κυρίου οδηγούν στην ανακαίνιση, μεταμόρφωση και ανάσταση του κόσμου. Eίναι δύσκολη υπόθεση, χρειάζεται λόγος απόλυτης ειλικρίνειας, που δε σηκώνει ωραιοποιήσεις. Το αίμα της σταύρωσης δεν είναι κόκκινα τριαντάφυλλα γιατί μέχρι κι αυτό έχουμε δει σε ζωγραφιές. Είναι το αίμα του αναμάρτητου Ιησού Χριστού που έβρεχε και έβαφε στάλα-στάλα το ξύλο. Ο Χριστός είπε: «εγώ τίθημι την ψυχήν μου, ίνα πάλι λάβω αυτήν»(Ιω. 10,17), δίνω τον εαυτό μου για να τον ξαναπάρω. Σταυρός και κένωση του Σταυρού δηλαδή. Το μόνο ουσιώδες και πλέον υπεύθυνο για τον καθένα είναι να σηκώνει το σταυρό του και να πεθαίνει για το Χριστό και για το Ευαγγέλιο, για να αναστηθεί μαζί Του.
Το ατιμωτικότερο και εξευτελιστικότερο λοιπόν θανατικό όργανο γίνεται και πάλι σύμβολο της πραγματικής θυσίας, η οποία δεν τελείται από τον άνθρωπο για να εξευμενιστεί το θείο, αλλά από τον Θεό για να σωθεί ο άνθρωπος. Μεταβάλλεται έτσι σε σύμβολο της θεϊκής αγάπης στοργής και σωτηρίας του ανθρωπίνου γένους όπως θεμελιώνεται εξ’ αρχής μέσα στα κείμενα της Κ.Δ. ο λόγος του Αποστόλου Παύλου «εμοί μη γένοιτο καυχάσθε εἰ μη εν τῷ Σταυρῳ τοῦ Κυρίου μου» συνοψίζει, θα λέγαμε, τη σχέση του Χριστιανού με το σημείο του Σταυρού. Η σχέση αυτή φθάνει στις περιπτώσεις των αγίων μέχρι την επιλογή του τρόπου του δικού τους θανάτου, αφού ορισμένοι, όπως οι Απόστολοι Πέτρος και Ανδρέας, προτίμησαν να εγκαταλείψουν τη παρούσα ζωή με σταυρικό θάνατο.
Το σύμβολο του Σταυρού αποτελεί την ύψιστη «καταγγελία» της αγάπης του Θεού προς τους ανθρώπους. Τρανή φανέρωση είναι ο Εσταυρωμένος Κύριος. Αποτελεί σύμβολο ειρήνευσης και καταλλαγής. Χάρη στη θυσία του Εσταυρωμένου έληξε ο πόλεμος που ο αλλοτριωμένος άνθρωπος είχε κηρύξει στο Θεό, στην κτίση, στον συνάνθρωπό του και στον ίδιο του τον εαυτό.
Αποτελεί επίσης σύμβολο της νίκης εναντίον του κράτους του διαβόλου και των δυνάμεων του σκότους. Κι ο πιστός, με τη σειρά του, αντιμάχεται τον διάβολο και τις μεθοδείες του καθότι ο Σταυρός του Κυρίου αποτελεί τη μοναδική και ακαταμάχητη ασπίδα του κάθενός μας απέναντι στις επιθέσεις του πονηρού.
