Ο Κύριος είπε στους μαθητές Του: «Ει τις θέλει οπίσω μου ελθείν, απαρνησάσθω εαυτόν και αράτω τον σταυρόν αυτού και ακολουθείτω μοι» (Ματθ. ιστ’ 24). Τι σημαίνει «ο σταυρός του κάθε ανθρώπου»; και γιατί αυτός «ο σταυρός του κάθε ανθρώπου», δηλαδή ο ιδιαίτερος σταυρός του καθενός μας, ονομάζεται συνάμα και «Σταυρός του Χριστού»;
«Ο σταυρός του κάθε ανθρώπου» είναι οι θλίψεις και τα βάσανα της γήινης ζωής, που για τον καθένα μας είναι δικά του. «Ο σταυρός του κάθε ανθρώπου» είναι η νηστεία, η αγρυπνία και άλλα ευλαβή κατορθώματα, με τα οποία ταπεινώνεται η σάρκα και υποτάσσεται στο πνεύμα. Τα κατορθώματα αυτά πρέπει να είναι ανάλογα με τις δυνάμεις του καθενός και στον κάθε άνθρωπο είναι δικά του.
«Ο σταυρός του κάθε ανθρώπου» είναι τα αμαρτωλά ασθενήματα, ή πάθη, που – στον κάθε άνθρωπο – είναι δικά του! Με άλλα απ᾽ αυτά τα πάθη γεννιόμαστε και μ᾽ άλλα μολυνόμαστε στην πορεία του γήινου βίου μας.
«Ο Σταυρός του Χριστού» είναι η διδασκαλία του Χριστού. Μάταιος και άκαρπος είναι «ο σταυρός του κάθε ανθρώπου» – όσο βαρύς και αν είναι – εάν δεν μεταμορφωθεί σε «Σταυρό του Χριστού» με το ν᾽ ακολουθούμε τον Χριστό.
«Ο σταυρός του κάθε ανθρώπου», για τον μαθητή του Χριστού γίνεται «Σταυρός του Χριστού», γιατί ο μαθητής του Χριστού είναι στερρά πεπεισμένος, ότι πάνω απ᾽ αυτόν (τον μαθητή) αγρυπνάει ακοίμητος ο Χριστός. Πιστεύει ότι ο Χριστός επιτρέπει να του έρθουν θλίψεις σαν μια αναγκαία και αναπόφευκτη προϋπόθεση της Χριστιανικής πίστης. Καμιά θλίψη δεν θα τον πλησίαζε, αν δεν το είχε επιτρέψει ο Χριστός, και ότι με τις θλίψεις που του συμβαίνουν, ο Χριστιανός γίνεται οικείος του Χριστού και καθίσταται κοινωνός της μοίρας Του στη γη και – για τον λόγο αυτό – και στον ουρανό.
«Ο σταυρός του κάθε ανθρώπου» γίνεται για τον μαθητή του Χριστού «Σταυρός του Χριστού», γιατί ο αληθινός μαθητής Του σέβεται και θεωρεί την τήρηση των εντολών του Χριστού σαν τον μόνο σκοπό της ζωής του. Αυτές οι πανίερες εντολές γίνονται γι᾽ αυτόν σταυρός, πάνω στον οποίο συνεχώς σταυρώνει τον παλαιό του άνθρωπο «συν τοις παθήμασι και ταίς επιθυμίαις» του (Γαλ. ε’ 24).
Απ᾽ αυτά είναι φανερό γιατί, για να λάβουμε τον σταυρό μας, είναι ανάγκη ν᾽ απαρνηθούμε προηγουμένως τον εαυτό μας μέχρι και ν᾽ απολέσουμε ακόμα και τη ζωή μας. Τόσο βαθιά και τόσο πολύ έχει συνηθίσει στην αμαρτία και οικειώθηκε σ᾽ αυτήν η πεσμένη στην αμαρτία φύση μας, που ο Λόγος του Θεού δεν παύει να αποκαλεί αυτή τη φύση ψυχή του πεπτωκότος ανθρώπου.
Γιά να δεχτούμε τον σταυρό στους ώμους μας, πρέπει πρώτα να πάψουμε να ικανοποιούμε το σώμα στις ιδιότροπές του επιθυμίες παρέχοντάς του μονάχα ό,τι είναι αναγκαίο για την ύπαρξή του. Πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι η αλήθειά μας είναι ένα σκληρότατο ψέμα μπροστά στον Θεό και η λογική μας είναι μια τέλεια ανοησία. Τέλος: αφού παραδοθούμε στον Θεό μ᾽ όλη τη δύναμη της πίστης μας και ριχτούμε στη μελέτη του Ευαγγελίου, πρέπει να απαρνηθούμε το δικό μας θέλημα.
Όποιος πραγμάτωσε μια τέτοια απάρνηση του εαυτού του είναι ικανός να λάβει τον σταυρό του. Αυτός με υπακοή και υποταγή στον Θεό και επικαλούμενος τη βοήθειά Του για να ενισχυθεί έναντι της αδυναμίας του, ατενίζει δίχως φόβο και αμηχανία τη θλίψη που προσεγγίζει. Όποιος απαρνήθηκε τον εαυτό του προετοιμάζεται μεγαλόψυχα και γενναία να την υπομείνει, ελπίζει ότι μέσω αυτής της θλίψεως θα γίνει κοινωνός και συμμέτοχος των παθών του Χριστού και φτάνει τη μυστική ομολογία του Χριστού, όχι μόνο με το νού και την καρδιά του, αλλά και με την ίδια την πράξη, την ίδια τη ζωή του.
Ο σταυρός είναι και παραμένει βαρύς και καταθλιπτικός, ενόσω παραμένει ο σταυρός μας. Όταν όμως μεταμορφωθεί σε Σταυρό του Χριστού, τότε γίνεται ασυνήθιστα ελαφρός. «Ο ζυγός μου», είπε ο Κύριος, «χρηστός και το φορτίον μου ελαφρόν εστιν» (Ματθ. ια’ 30).
Ο μαθητής του Χριστού λαμβάνει τον σταυρό στους ώμους του, όταν παραδέχεται πως είναι άξιος των θλίψεων, που η Πρόνοια του Θεού του καταπέμπει. Ο μαθητής του Χριστού τότε φέρει και υπομένει τον σταυρό του σωστά, όταν αναγνωρίζει ότι οι θλίψεις που του στάλθηκαν είναι ακριβώς - αυτές και όχι άλλες - είναι αναγκαίες για την εν Χριστώ μόρφωσή του και τη σωτηρία του. Τότε φέρουμε καρτερικά τον σταυρό μας, όταν αληθινά αντιλαμβανόμαστε και αναγνωρίζουμε το αμάρτημά μας. Σ᾽ αυτή τη συναίσθηση του αμαρτήματός μας δεν υπάρχει καμιά αυταπάτη. Ωστόσο, όποιος παραδέχεται τον εαυτό του αμαρτωλό και ταυτόχρονα γογγύζει και μοιρολογάει από το ύψος του σταυρού του, αποδεικνύει μ᾽ αυτό ότι με το να παραδέχεται την αμαρτία του επιφανειακά, κολακεύει μονάχα τον εαυτόν του και τον ξεγελά.
Το να υπομένουμε καρτερικά τον σταυρό μας αποτελεί αληθινή μετάνοια. Εσύ, αδελφέ, που είσαι σταυρωμένος στον σταυρό, εξομολογήσου στον Κύριο μέσα στη δικαιοσύνη και τη χρηστότητα των κριμάτων Του. Με την αυτοκατάκριση δικαίωσε την κρίση του Θεού και θα λάβεις άφεση των αμαρτιών σου.
Εσύ, που είσαι σταυρωμένος στον σταυρό, γνώρισε τον Χριστό – και θα σού ανοιχτεί η πύλη του Παραδείσου. Από τον σταυρό σου δοξολόγησε τον Κύριο, αποκρούοντας από τον εαυτό σου κάθε λογισμό μεμψιμοιρίας και γογγυσμού, απορρίπτοντάς τον σαν έγκλημα και σαν βλασφημία εναντίον του Θεού. Από την κορυφή του σταυρού σου ευχαρίστησε τον Κύριο για την ανεκτίμητη δωρεά – για τον σταυρό σου. Ευχαρίστησε για το πολύτιμο προνόμιό σου, το προνόμιο να μιμείσαι τον Χριστό με τα βάσανα και το μαρτύριό σου.
Από το σταυρό, όπου είσαι σταυρωμένος, θεολόγησε, γιατί ο σταυρός είναι το αληθινό και μόνο σχολείο, φυλακτήριο και αγία τράπεζα της αληθινής Θεολογίας.
Έξω από τον σταυρό, δίχως τον σταυρό, δεν υπάρχει ζώσα γνώση Χριστού. Μη αναζητάς τη Χριστιανική τελείωση στις ανθρώπινες αρετές. Εκεί δεν υπάρχει αυτή η τελείωση. Αυτή είναι κρυμμένη στον Σταυρό του Χριστού. Ο σταυρός του κάθε ανθρώπου μετατρέπεται σε Σταυρό του Χριστού, όταν ο μαθητής του Χριστού φέρει τον σταυρό του με ενεργό τη συναίσθηση της αμαρτωλότητάς του, η οποία έχει ανάγκη κολασμού.
Φέρνει κανείς το σταυρό του, όταν σηκώνει τον σταυρό του με ευχαριστία προς τον Χριστό και με δοξολόγησή Του. Σαν αποτέλεσμα αυτής της δοξολογίας και ευχαριστίας μέσα στον βασανισμένο άνθρωπο εμφανίζεται η πνευματική παρηγοριά. Η ευχαριστία και η δοξολογία αυτή γίνονται πλουσιώτατη πηγή ασύλληπτης και αιώνιας χαράς, που ξεπηδάει με χάρη από την καρδιά, ξεχύνεται στην ψυχή και στο ίδιο το σώμα.
Ο Σταυρός του Χριστού, μονάχα στην εξωτερική του όψη, για τους σαρκικούς οφθαλμούς, είναι πεδίο και χώρος σκληρός και δύσκολος. Για τον μαθητή του Χριστού, που Τον ακολουθεί, ο σταυρός είναι πεδίο και χώρος υψίστης πνευματικής ηδονής και απολαύσεως. Τόσο μεγάλη είναι αυτή η ηδονή και απόλαυση, ώστε η θλίψη πνίγεται και σβήνει ολότελα από την απόλαυση. και ο μαθητής του Χριστού, που τον ακολουθεί, αισθάνεται μονάχα ηδονή την ώρα που βρίσκεται ανάμεσα στα πιο σκληρά βάσανα. Έλεγε η νεαρή Μαύρα στον νεαρό σύζυγό της Τιμόθεο, ο οποίος υπέμενε φοβερά βασανιστήρια και πόνους και την καλούσε να δεχτεί και εκείνη το μαρτύριο: «Φοβούμαι, αδελφέ μου, μήπως τρομάξω, όταν θα δω τα φοβερά βασανιστήρια και τον εξοργισμένο ηγεμόνα, μήπως αποκάμω σε καρτερία και υποκύψω εξαιτίας της νεανικής μου ηλικίας». Ο μάρτυρας Τιμόθεος της απάντησε τότε: «Έλπιζε στον Κύριό μας Ιησού Χριστό και τα βασανιστήρια θα είναι για σένα λάδι, που ξεχύνεται απάνω στο σώμα σου και πνεύμα δρόσου στα κόκαλά σου, που θα ανακουφίζει όλες σου τις ασθένειες».
Ο Σταυρός είναι η ισχύς και η δόξα όλων των απ᾽ αιώνος Αγίων. Ο Σταυρός είναι ιατήρας των παθών, εξολοθρευτής των δαιμόνων. Θανάσιμος είναι ο σταυρός για εκείνους, που τον σταυρό τους δεν τον μεταμόρφωσαν σε Σταυρό του Χριστού, που από τον σταυρό τους γογγύζουν κατά της Πρόνοιας του Θεού. Σταυρός είναι για εκείνους που τον μέμφονται και τον βλασφημούν και παραδίδονται στην απελπισία και την απόγνωση.
Οι αμαρτωλοί, που δεν εξομολογούνται και δεν μετανοούν, πεθαίνουν πάνω στον σταυρό τους με θάνατο αιώνιο. Με το να μην υπομένουν καρτερικά αποστερούνται την αληθινή ζωή, τη ζωή μέσα στον Θεό. Τούς αποκαθηλώνουν από τον σταυρό τους, για να κατέβουν σαν ψυχές στον αιώνιο τάφο.
Ο Σταυρός του Χριστού ανυψώνει από τη γη τον μαθητή του Χριστού που ‘ναι σταυρωμένος απάνω του. Ο μαθητής του Χριστού, που ‘ναι σταυρωμένος πάνω στο σταυρό του, φρονεί τα άνω, με τον νού και την καρδιά του ζεί στον ουρανό και καθορά τα μυστήρια του Αγίου Πνεύματος εν Χριστώ Ιησού τω Κυρίω ημών. «Ει τις θέλει οπίσω μου ελθείν», είπε ο Κύριος, «απαρνησάσθω εαυτόν και αράτω τον σταυρόν αυτού και ακολουθείτω μοι».
Ο Κύριος λέει ότι ο καθένας από μας πρέπει να σηκώσει το δικό του σταυρό. Τι σημαίνει αυτό; Ποιος είναι αυτός ο σταυρός; Για τον καθένα ο σταυρός είναι διαφορετικός και αυστηρά προσωπικός, διότι για τον καθένα ο Θεός έχει ετοιμάσει το δικό του σταυρό. Έχει μεγάλη σημασία να καταλάβουμε ποιος είναι ο δικός μας σταυρός, να ξέρουμε ότι έχουμε σηκώσει εκείνο ακριβώς το σταυρό που μας προτείνει ο Θεός. Είναι πολύ επικίνδυνο να επινοούμε σταυρούς για τον εαυτό μας. Και αυτό δυστυχώς το βλέπουμε συχνά. Για την πλειοψηφία των ανθρώπων ο Θεός έχει ετοιμάσει το σταυρό της ζωής μέσα στον κόσμο, το σταυρό της οικογενειακής και της κοινωνικής ζωής. Αλλά πολλές φορές άνθρωπος που αποφάσισε να αρνηθεί τον εαυτό του και να ακολουθήσει στη ζωή του την οδό του Χριστού, δεν πετυχαίνει τίποτα επειδή επινοεί για τον εαυτό του σταυρό που του φαίνεται πιο σωστός. Νομίζει, παραδείγματος χάριν, ότι για να σωθεί πρέπει να γίνει μοναχός ή να πάει στην έρημο.
Αυτόν όμως το δρόμο ο Θεός τον ετοίμασε για πολύ λίγους, οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν σταυρό που οι ίδιοι ούτε καν τον θεωρούν σταυρό και όταν τον σηκώνουν δεν καταλαβαίνουν ποιο βάρος έχουν στους ώμους τους. Ποιο σταυρό έχουν οι περισσότεροι; Έναν σταυρό απλό, όχι τέτοιο που σήκωσαν οι άγιοι μάρτυρες και που σήκωναν όλη τη ζωή τους οι όσιοι πατέρες στην έρημο. Εμείς έχουμε άλλο σταυρό.
Η ζωή μας, η ζωή όλων των ανθρώπων, είναι θλίψη και πόνος. Και όλες αυτές οι θλίψεις στην κοινωνική και την οικογενειακή ζωή μας είναι ο σταυρός μας. Ο αποτυχημένος γάμος, η ανεπιτυχής επιλογή του επαγγέλματος, δεν μας προκαλούν αυτά πόνο και θλίψη; Δεν πρέπει ο άνθρωπος που τον βρήκαν αυτές οι συμφορές να τις υπομένει; Οι σοβαρές ασθένειες, η περιφρόνηση, η ατιμία, η απώλεια της περιουσίας, η ζήλεια των συζύγων, η συκοφαντία και όλα γενικά τα κακά που μας κάνουν οι άνθρωποι, όλα αυτά δεν είναι ο σταυρός μας; Ακριβώς αυτά είναι ο σταυρός μας, σταυρός για τη μεγαλύτερη πλειοψηφία των ανθρώπων. Αυτές είναι οι θλίψεις που υποφέρουν οι άνθρωποι και όλοι μας πρέπει να τις σηκώνουμε, αν και οι περισσότεροι δεν το θέλουν.
Αλλά ακόμα και οι άνθρωποι που μισούν το Χριστό και αρνούνται να ακολουθήσουν το δρόμο Του και αυτοί ακόμα σηκώνουν το δικό τους σταυρό του πόνου. Ποια είναι η διαφορά μεταξύ αυτών και των χριστιανών; Η διαφορά είναι ότι οι χριστιανοί με υπομονή σηκώνουν το σταυρό τους και δεν γογγύζουν κατά του Θεού. Ταπεινά με χαμηλό το βλέμμα σηκώνουν μέχρι το τέλος της ζωής τους το δικό τους σταυρό ακολουθώντας τον Κύριο Ιησού Χριστό. Το κάνουν για το Χριστό και το Ευαγγέλιό Του, το κάνουν από θερμή αγάπη προς Αυτόν, γιατί όλη τη σκέψη τους έχει αιχμαλωτίσει η διδασκαλία του Ευαγγελίου.
Για να κάνει πράξη τη διδασκαλία του Ευαγγελίου, για να ακολουθήσει την οδό του Χριστού, ο άνθρωπος πρέπει ταπεινά και ακούραστα να σηκώνει το σταυρό του, να μην τον βρίζει αλλά να τον ευλογεί. Τότε μόνο τηρεί την εντολή του Χριστού, γιατί έχει, αρνηθεί τον εαυτό του. Σήκωσε το σταυρό του και ακολούθησε το Χριστό, Τον ακολούθησε σ' ένα μακρινό δρόμο, σ' ένα δρόμο για τον οποίο ο Κύριος είπε, ότι στη Βασιλεία των Ουρανών οδηγεί η τεθλιμμένη οδός, η αρχή της οποίας είναι η στενή πύλη. Και εμείς θέλουμε να είναι η οδός της ζωής μας ευρύχωρη, χωρίς λάκκους, πέτρες, αγκάθια και λάσπη. Θέλουμε να είναι στρωμένη με λουλούδια. Και ο Κύριος μας δείχνει μία άλλη οδό, την οδό του πόνου. Αλλά πρέπει να ξέρουμε ότι σ' αυτό το δρόμο, όσο δύσκολος και να είναι, αν με όλη την καρδιά μας στραφούμε στο Χριστό, τότε ο Ίδιος με έναν θαυμαστό και ανεξήγητο τρόπο μας βοηθάει. Μας στηρίζει όταν πέφτουμε. Μας δυναμώνει και μας παρηγορεί.
Όταν ακολουθήσουμε αυτό το δρόμο, ο οποίος στην αρχή μόνο μας φαίνεται δύσκολος, όταν αισθανθούμε τη χάρη του Θεού που μας δυναμώνει σ' αυτή την πορεία, τότε με χαρά και ταπείνωση θα σηκώνουμε το σταυρό μας και θα πορευόμαστε με βεβαιότητα, επειδή γνωρίζουμε ότι έτσι μας ανοίγεται η είσοδος στη Βασιλεία των Ουρανών. Αυτό λοιπόν σημαίνει να μισήσουμε την ακαθαρσία της ψυχής μας, να αρνηθούμε τον παλαιό μας άνθρωπο, για να σώσουμε την αθάνατη ψυχή μας που ο προορισμός της είναι η κοινωνία με το Θεό. Αυτός που με τέτοιο τρόπο θα χάσει την ψυχή του, θα την σώσει και θα είναι με το Χριστό.
Μετά την επιτίμηση του Πέτρου, ο Κύριος ζήτησε από τους μαθητές Του να πορεύονται κι αυτοί σταυρικά, λέγοντας τους «εἴ τις θέλει ὀπίσω μου ελθεῖν, απαρνησάσθω ἑαυτόν και αράτω τον σταυρόν αύτοῦ και ακολουθείτω μοι».
Στους υἱούς Ζεβεδαίου και τη μητέρα τους, που ζητούσαν πρωτοκαθεδρίες, είπε ο Χριστός: «Οὐκ οἴδατε τι αἰτίσθε. Δύνασθε πιεῖν τό ποτήριον ὅ εγώ μέλλω πίνειν, ἤ τό βάπτισμα ὅ εγώ βαπτίζομαι βαπτισθῆναι;». Δηλαδή, δεν ξέρετε τι ζητάτε. Μπορείτε να πιείτε το ποτήρι (ενοώντας αυτό του Πάθους) που εγώ πίνω, ή να βαπτισθήτε το βάπτισμα που εγώ βαπτίζομαι; (Μτθ. 16, 24).
Επομένως, βάσει τον Λόγων του Κυρίου μας ζω σταυρικά σημαίνει και προϋποθέτει ταυτόχρονα:
Σταυρώνω τα πάθη μου και απαρνούμαι τον παλαιό άνθρωπο που φέρω μέσα μου, αποβάλλοντας την αμαρτωλή και εγωϊστική μου διάθεση, την φιλαυτία και τον εγωκεντρισμό μου.
Ο Απόστολος των Εθνών, στην προς Γαλάτας Επιστολή αναφέρει χαρακτηριστικά: «Οι δε του Χριστού την σάρκα εσταύρωσαν συν τοις παθήμασι και ταίς επιθυμίαις». Αποτελέσματα της ανθρώπινης αυτής φιλαυτίας είναι η ολιγοπιστία, η αδιαφορία και η εκμετάλλευση προς συνάνθρωπο, η φιληδονία, η σαρκολατρεία, η φιλαργυρία, η συκοφαντία και κάθε ενέργεια με την οποία πληγώνουμε τους συνανθρώπους μας. Ο άνθρωπος αυτός που κυριεύεται από τα πάθη αυτά δεν είναι δυνατόν να είναι φιλάνθρωπος άρα και φιλόθεος. Κατά βάθος αγαπά μόνον τον εαυτό του με έναν αρρωστημένο τρόπο και αδιαφορεί για τους γύρω του.
Αν λοιπόν δεν σταυρώσουμε το πάθος αυτό της φιλαυτίας δεν θα μπορέσουμε να οικειοποιηθούμε την αληθινή Του αγάπη. Οφείλουμε λοιπόν να αποφύγουμε όχι μόνο τις ίδιες τις αμαρτίες αλλά και τις αμαρτωλές επιθυμίες και τους αμαρτωλούς λογισμούς. Και πως θα πετύχουμε κάτι τέτοιο; Μέσω της συμμετοχής μας στη μυστηριακή ζωή της Εκκλησίας. Μέσω του Αγίου Βαπτίσματος μας χαρίσθηκε η καινή εν Χριστώ ζωή, η δυνατότητα να αγωνισθούμε μέσα στη νεκρή μας ζωή ούτως ώστε να μεταμορφωθεί κάθε στοιχείο του παλαιού μας ανθρώπου και αυτός ο αγώνας είναι ο Σταυρός. Η χριστιανική ζωή μετά το άγιο Βάπτισμα είναι ο αγώνας το «δυνάμει» να γίνει «ενεργεία». Η εγκαινιασμένη και δωρηθείσα μέσα μας καινή, καινούρια δηλαδή, ζωή του Χριστού να νικήσει και να μεταμορφώσει κάθε στοιχείο του νεκρού και παλαιού μας ανθρώπου. Αυτός ο αγώνας είναι ο Σταυρός.
Υπομένω τις ακούσιες δοκιμασίες καρτερικά και ευχαριστηριακά.
Όλοι γνωρίζουμε ότι η αδικία, η αχαριστία, οι διωγμοί που κατά καιρούς διατρέχουμε, η φτώχια, οι οδυνηρές και ανίατες ασθένειες και εν τέλει ο θάνατος, μας προκαλούν θλίψη και απογοήτευση αλλά αν τις χρησιμοποιήσουμε σωστά μπορούν να αποτελέσουν ευκαιρίες που θα μας οδηγήσουν στην συσταύρωση και τη συνανάσταση με τον Χριστό. Η εκ μέρους μας απογοήτευση μπροστά σε δυσάρεστα γεγονότα της ζωής μάς ζημιώνουν πνευματικά. Αν όμως τα δεχθούμε ως ευκαιρίες για την πνευματική μας τελείωση, τότε μετατρέπονται σε δώρα της αγάπης του Θεού που μας ανεβάζουν στο ύψος των αγίων μαρτύρων. Ο συσταυρωμένος με το Χριστό Παύλος, φέροντας στο σώμα του τα σημάδια του Πάθους του Κυρίου μας βεβαιώνει ότι «εἰ ὑπομένομεν, και συμβασιλεύσομεν» (Β’ Τιμ. 2,12).
Γεμάτη είναι η Αγία Γραφή από τέτοια χαρακτηριστικά παραδείματα με κορυφαίο παράδειγμα τη παλαιοδιαθηκική μορφή του πολύαθλου Ιώβ. Δοκιμασίες περνά και η Παναγία από την εκ Πνεύματος Αγίου σύλληψη του Κυρίου μας και ο Ιωσήφ μη μπορώντας να εξηγήσει την υπερφυή αυτή σύλληψη. Δοκιμασία αποτελεί επίσης η δυσκολία ευρέσεως τόπου γέννησης του θείου βρέφους, η προσπάθεια του Ηρώδη να το φονεύσει, η φυγή στην Αίγυπτο. Η αγωνία της μητέρας Παναγίας που επί τρείς μέρες έχασε το δωδεκαετή Ιησού και η υπερβολική και απερίγραπτη θλίψη της που αντίκριζε τον υιό της να σταυρώνεται άδικα «συμπράτουσα και συμπάσχουσα τἦ δι αὐτῆς ὑψοποιῷ κενώσει τοῦ Λόγου», σύμφωνα με τον άγιο Γρηγόριο τον Παλαμά. Μεγαλύτερη δοκιμασία δε, όταν χρειάστηκε να υποφέρει για εμάς ο Κύριος και να πεθάνει επί του Σταυρού για την σωτηρία όλου του ανθρωπίνου γένους.
Ο Χριστιανός που έχει την αγάπη του Θεού μέσα του και που έτσι έχει αγάπη για τον καθένα αισθάνεται μια χαρά, μεγαλύτερη από όλες τις χαρές που τα πράγματα του κόσμου τούτου μπορούν να του παράσχουν, μεγαλύτερη απ’ όση η δική του ύπαρξη, ζώντας σαν ένα απομονωμένο άτομο, θα μπορούσε ποτέ να του δώσει. Αυτό αποτελεί ένα γεγονός που οι ενάρετοι αποκαλύπτουν μέσα στο πάθος τους. Ο Σταυρός αυτός λοιπόν δίνεται στον άνθρωπο ούτως ώστε να ανακαλύψει το Θεό αλλά και να δείξει στους άλλους ότι υπάρχει η δυνατότητα να μείνει ο άνθρωπος ενωμένος με τον Δημιουργό του κατά τέτοιο τρόπο, ακόμη κι αν χάσει τα πάντα, ακόμη κι αν νιώθει πως ο Θεός τον έχει εγκαταλείψει
Αναλαμβάνω εκούσιους πόνους και αγώνες για την αγάπη προς τον Θεό.
Με την νηστεία, την αγρυπνία, την προσευχή, τις γονυκλισίες και τους υπόλοιπους τρόπους ορθόδοξηςάσκησης ο χριστιανός πνευματοποιείται. Δοκιμάζει τον εαυτό του να μην προσκολλάται στα εγκόσμια και τα υλικά αγαθά. Να μην χρησιμοποιεί το κόσμο καταναλωτικά, αλλά ευχαριστηριακά και δοξολογικά. Είναι γνωστό το πατερικό λόγιο: Δώσε αίμα, λάβε πνεύμα. Η νηστεία της Μ. Τεσσαρακοστής είναι κοπιώδης γι πολλούς, αν όχι για όλους μας, αλλά χωρίς το κόπο αυτό της συσταύρωσης με το Χριστό δεν μπορούμε να ζήσουμε τη χαρά της Ανάστασης. Γι’ αυτό ακριβώς στην Εκκλησία μας όλα είναι αναστάσιμα γιατί όλα είναι σταυρικά. Η Εκκλησία του Χριστού είναι Εκκλησία Σταυρού και Ανάστασης. Χωρίς Σταυρό δεν υπάρχει Ανάσταση. Αλλά ούτε Σταυρός αν δεν ακολουθεί η Ανάσταση. Γι’ αυτό τη Μ. Παρασκευή την εορτάζουμε αναστάσιμα, ενώ οι Δυτικοί σταυρώσιμα. Ο πιστός ζώντας συνειδητά μέσα στην Εκκλησία θεολογεί τη πραγματικότητα του Σταυρού. Γίνεται δηλαδή σταυροφόρος και σταυρωμένος μαζί.
Ασκητική είναι του Κυρίου μας, της Παναγίας, όλων των Αγίων. Από το Κύριο και τη Θεοτόκο διδάχθηκαν οι Απόστολοι τη σταυρική άσκηση και την παρέδωσαν με το λόγο και το παράδειγμα τους στο σώμα της Εκκλησίας. Ασκητικό και σταυροαναστάσιμο ήθος χαρακτηρίζει και το ελληνικό έθνος, κάτι που το βοήθησε να υπομείνει τη σκληρότητα των βαρβάρων κατακτητών επί 400 έτη αλλά και να σηκώσει μόνο του το ζυγό και τους κινδύνους του απελευθερωτικού αγώνα του 1821. Οι απλές και αγράμματες μάνες, κατά Θεόν όμως σοφές, που εδίδασκαν στα παιδιά τους τη πίστη, τη προσευχή, τη νηστεία και τις μετάνοιες ετοίμαζαν τους αληθινά ελεύθερους ανθρώπους που θα εγίνοντο και οι πρωτεργάτες της εθνικής ελευθερίας.
Για τους Ορθόδοξους Χριστιανούς, η άρση του Σταυρού είναι έκφραση υπακοής και τέλειας αγάπης προς το Θεό. Είναι αντίδωρο και αντιπροσφορά προς το Κύριο που θυσιάστηκε για τη σωτηρία όλων μας.
Πριν σου στείλει ο Θεός τον Σταυρό που σηκώνεις, τον κοίταξε με τα πάνσοφα μάτια Του, τον εξέτασε με τη Θεία λογική Του, τον ήλεγξε με την ατελείωτη δικαιοσύνη Του, τον θέρμανε στη γεμάτη αγάπη καρδιά Του, τον ζύγισε καλά με τα στοργικά Του χέρια μην τυχόν και πέσει βαρύτερος απ' όσο μπορείς να σηκώσεις.
Κι αφού υπελόγισε το θάρρος σου, τον ευλόγησε και τον απίθωσε στους ώμους σου. Μπορείς να τον σηκώσεις! Κράτησέ τον κι ανέβαινε από το Γολγοθά προς την Ανάσταση
Και μια ιστορία
Ενας πιστος και ευσεβης Χριστιανος, ηταν αρρωστος για αρκετο καιρο,περνωντας συχνα ατελειωτες ωρες μονος.
Κοιταζε την εικονα του Χριστου και προσευχοταν.Σε μια στιγμη λεγει,"Χριστε μου,ενταξει να μου δωσεις Σταυρο,αλλα οχι τοσο βαρυ ,εναν Σταυρο που να μπορω να τον σηκωσω".
Του απαντα ο Χριστος,"ελα να διαλεξεις εσυ τον Σταυρο σου",και τον παιρνει και τον πηγαινει σε μια κοιλαδα,οπου ηταν ενα μεγαλο πληθος Σταυρων. Αλλοι μεγαλοι,αλλοι μικροι,αλλοι σιδερενιοι, αλλοι πετρινοι,αλλοι ξυλινοι,αλλοι αγκαθωτοι. Πληθος ανθρωπων τους κρατουσαν,αλλος στον ωμο, αλλος στην πλατη,αλλος σερνομενος.
Μερικοι ανθρωποι ηταν γεροι,αλλοι ηταν νεοι ,αλλοι παιδακια.
Του λεει λοιπον ο Χριστος,"διαλεξε τον Σταυρο σου". Ψαχνει λοιπον με το βλεμμα του ο φιλος μας,αγγιζει μερικους Σταυρους,δοκιμαζει να τους σηκωσει,τιποτα,ο ενας πιο βαρυς απο τον αλλον.
Ξαφνικα πεφτει το βλεμμα του σε ενα μικρο Σταυρουλακι απο φελο,που ηταν μισοσκεπασμενο απο ενα θαμνο.
"Νατος !" λεει ολοχαρος,"τον βρηκα ! αυτον το Σταυρο θελω ! "
"Μα παιδι μου", λεγει ο Κυριος, "αυτον ακριβως το Σταυρο σου εχω δωσει,αυτος ειναι ο δικος σου Σταυρος !".
«Ο σταυρός του κάθε ανθρώπου» είναι οι θλίψεις και τα βάσανα της γήινης ζωής, που για τον καθένα μας είναι δικά του. «Ο σταυρός του κάθε ανθρώπου» είναι η νηστεία, η αγρυπνία και άλλα ευλαβή κατορθώματα, με τα οποία ταπεινώνεται η σάρκα και υποτάσσεται στο πνεύμα. Τα κατορθώματα αυτά πρέπει να είναι ανάλογα με τις δυνάμεις του καθενός και στον κάθε άνθρωπο είναι δικά του.
«Ο σταυρός του κάθε ανθρώπου» είναι τα αμαρτωλά ασθενήματα, ή πάθη, που – στον κάθε άνθρωπο – είναι δικά του! Με άλλα απ᾽ αυτά τα πάθη γεννιόμαστε και μ᾽ άλλα μολυνόμαστε στην πορεία του γήινου βίου μας.
«Ο Σταυρός του Χριστού» είναι η διδασκαλία του Χριστού. Μάταιος και άκαρπος είναι «ο σταυρός του κάθε ανθρώπου» – όσο βαρύς και αν είναι – εάν δεν μεταμορφωθεί σε «Σταυρό του Χριστού» με το ν᾽ ακολουθούμε τον Χριστό.
«Ο σταυρός του κάθε ανθρώπου», για τον μαθητή του Χριστού γίνεται «Σταυρός του Χριστού», γιατί ο μαθητής του Χριστού είναι στερρά πεπεισμένος, ότι πάνω απ᾽ αυτόν (τον μαθητή) αγρυπνάει ακοίμητος ο Χριστός. Πιστεύει ότι ο Χριστός επιτρέπει να του έρθουν θλίψεις σαν μια αναγκαία και αναπόφευκτη προϋπόθεση της Χριστιανικής πίστης. Καμιά θλίψη δεν θα τον πλησίαζε, αν δεν το είχε επιτρέψει ο Χριστός, και ότι με τις θλίψεις που του συμβαίνουν, ο Χριστιανός γίνεται οικείος του Χριστού και καθίσταται κοινωνός της μοίρας Του στη γη και – για τον λόγο αυτό – και στον ουρανό.
«Ο σταυρός του κάθε ανθρώπου» γίνεται για τον μαθητή του Χριστού «Σταυρός του Χριστού», γιατί ο αληθινός μαθητής Του σέβεται και θεωρεί την τήρηση των εντολών του Χριστού σαν τον μόνο σκοπό της ζωής του. Αυτές οι πανίερες εντολές γίνονται γι᾽ αυτόν σταυρός, πάνω στον οποίο συνεχώς σταυρώνει τον παλαιό του άνθρωπο «συν τοις παθήμασι και ταίς επιθυμίαις» του (Γαλ. ε’ 24).
Απ᾽ αυτά είναι φανερό γιατί, για να λάβουμε τον σταυρό μας, είναι ανάγκη ν᾽ απαρνηθούμε προηγουμένως τον εαυτό μας μέχρι και ν᾽ απολέσουμε ακόμα και τη ζωή μας. Τόσο βαθιά και τόσο πολύ έχει συνηθίσει στην αμαρτία και οικειώθηκε σ᾽ αυτήν η πεσμένη στην αμαρτία φύση μας, που ο Λόγος του Θεού δεν παύει να αποκαλεί αυτή τη φύση ψυχή του πεπτωκότος ανθρώπου.
Γιά να δεχτούμε τον σταυρό στους ώμους μας, πρέπει πρώτα να πάψουμε να ικανοποιούμε το σώμα στις ιδιότροπές του επιθυμίες παρέχοντάς του μονάχα ό,τι είναι αναγκαίο για την ύπαρξή του. Πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι η αλήθειά μας είναι ένα σκληρότατο ψέμα μπροστά στον Θεό και η λογική μας είναι μια τέλεια ανοησία. Τέλος: αφού παραδοθούμε στον Θεό μ᾽ όλη τη δύναμη της πίστης μας και ριχτούμε στη μελέτη του Ευαγγελίου, πρέπει να απαρνηθούμε το δικό μας θέλημα.
Όποιος πραγμάτωσε μια τέτοια απάρνηση του εαυτού του είναι ικανός να λάβει τον σταυρό του. Αυτός με υπακοή και υποταγή στον Θεό και επικαλούμενος τη βοήθειά Του για να ενισχυθεί έναντι της αδυναμίας του, ατενίζει δίχως φόβο και αμηχανία τη θλίψη που προσεγγίζει. Όποιος απαρνήθηκε τον εαυτό του προετοιμάζεται μεγαλόψυχα και γενναία να την υπομείνει, ελπίζει ότι μέσω αυτής της θλίψεως θα γίνει κοινωνός και συμμέτοχος των παθών του Χριστού και φτάνει τη μυστική ομολογία του Χριστού, όχι μόνο με το νού και την καρδιά του, αλλά και με την ίδια την πράξη, την ίδια τη ζωή του.
Ο σταυρός είναι και παραμένει βαρύς και καταθλιπτικός, ενόσω παραμένει ο σταυρός μας. Όταν όμως μεταμορφωθεί σε Σταυρό του Χριστού, τότε γίνεται ασυνήθιστα ελαφρός. «Ο ζυγός μου», είπε ο Κύριος, «χρηστός και το φορτίον μου ελαφρόν εστιν» (Ματθ. ια’ 30).
Ο μαθητής του Χριστού λαμβάνει τον σταυρό στους ώμους του, όταν παραδέχεται πως είναι άξιος των θλίψεων, που η Πρόνοια του Θεού του καταπέμπει. Ο μαθητής του Χριστού τότε φέρει και υπομένει τον σταυρό του σωστά, όταν αναγνωρίζει ότι οι θλίψεις που του στάλθηκαν είναι ακριβώς - αυτές και όχι άλλες - είναι αναγκαίες για την εν Χριστώ μόρφωσή του και τη σωτηρία του. Τότε φέρουμε καρτερικά τον σταυρό μας, όταν αληθινά αντιλαμβανόμαστε και αναγνωρίζουμε το αμάρτημά μας. Σ᾽ αυτή τη συναίσθηση του αμαρτήματός μας δεν υπάρχει καμιά αυταπάτη. Ωστόσο, όποιος παραδέχεται τον εαυτό του αμαρτωλό και ταυτόχρονα γογγύζει και μοιρολογάει από το ύψος του σταυρού του, αποδεικνύει μ᾽ αυτό ότι με το να παραδέχεται την αμαρτία του επιφανειακά, κολακεύει μονάχα τον εαυτόν του και τον ξεγελά.
Το να υπομένουμε καρτερικά τον σταυρό μας αποτελεί αληθινή μετάνοια. Εσύ, αδελφέ, που είσαι σταυρωμένος στον σταυρό, εξομολογήσου στον Κύριο μέσα στη δικαιοσύνη και τη χρηστότητα των κριμάτων Του. Με την αυτοκατάκριση δικαίωσε την κρίση του Θεού και θα λάβεις άφεση των αμαρτιών σου.
Εσύ, που είσαι σταυρωμένος στον σταυρό, γνώρισε τον Χριστό – και θα σού ανοιχτεί η πύλη του Παραδείσου. Από τον σταυρό σου δοξολόγησε τον Κύριο, αποκρούοντας από τον εαυτό σου κάθε λογισμό μεμψιμοιρίας και γογγυσμού, απορρίπτοντάς τον σαν έγκλημα και σαν βλασφημία εναντίον του Θεού. Από την κορυφή του σταυρού σου ευχαρίστησε τον Κύριο για την ανεκτίμητη δωρεά – για τον σταυρό σου. Ευχαρίστησε για το πολύτιμο προνόμιό σου, το προνόμιο να μιμείσαι τον Χριστό με τα βάσανα και το μαρτύριό σου.
Από το σταυρό, όπου είσαι σταυρωμένος, θεολόγησε, γιατί ο σταυρός είναι το αληθινό και μόνο σχολείο, φυλακτήριο και αγία τράπεζα της αληθινής Θεολογίας.
Έξω από τον σταυρό, δίχως τον σταυρό, δεν υπάρχει ζώσα γνώση Χριστού. Μη αναζητάς τη Χριστιανική τελείωση στις ανθρώπινες αρετές. Εκεί δεν υπάρχει αυτή η τελείωση. Αυτή είναι κρυμμένη στον Σταυρό του Χριστού. Ο σταυρός του κάθε ανθρώπου μετατρέπεται σε Σταυρό του Χριστού, όταν ο μαθητής του Χριστού φέρει τον σταυρό του με ενεργό τη συναίσθηση της αμαρτωλότητάς του, η οποία έχει ανάγκη κολασμού.
Φέρνει κανείς το σταυρό του, όταν σηκώνει τον σταυρό του με ευχαριστία προς τον Χριστό και με δοξολόγησή Του. Σαν αποτέλεσμα αυτής της δοξολογίας και ευχαριστίας μέσα στον βασανισμένο άνθρωπο εμφανίζεται η πνευματική παρηγοριά. Η ευχαριστία και η δοξολογία αυτή γίνονται πλουσιώτατη πηγή ασύλληπτης και αιώνιας χαράς, που ξεπηδάει με χάρη από την καρδιά, ξεχύνεται στην ψυχή και στο ίδιο το σώμα.
Ο Σταυρός του Χριστού, μονάχα στην εξωτερική του όψη, για τους σαρκικούς οφθαλμούς, είναι πεδίο και χώρος σκληρός και δύσκολος. Για τον μαθητή του Χριστού, που Τον ακολουθεί, ο σταυρός είναι πεδίο και χώρος υψίστης πνευματικής ηδονής και απολαύσεως. Τόσο μεγάλη είναι αυτή η ηδονή και απόλαυση, ώστε η θλίψη πνίγεται και σβήνει ολότελα από την απόλαυση. και ο μαθητής του Χριστού, που τον ακολουθεί, αισθάνεται μονάχα ηδονή την ώρα που βρίσκεται ανάμεσα στα πιο σκληρά βάσανα. Έλεγε η νεαρή Μαύρα στον νεαρό σύζυγό της Τιμόθεο, ο οποίος υπέμενε φοβερά βασανιστήρια και πόνους και την καλούσε να δεχτεί και εκείνη το μαρτύριο: «Φοβούμαι, αδελφέ μου, μήπως τρομάξω, όταν θα δω τα φοβερά βασανιστήρια και τον εξοργισμένο ηγεμόνα, μήπως αποκάμω σε καρτερία και υποκύψω εξαιτίας της νεανικής μου ηλικίας». Ο μάρτυρας Τιμόθεος της απάντησε τότε: «Έλπιζε στον Κύριό μας Ιησού Χριστό και τα βασανιστήρια θα είναι για σένα λάδι, που ξεχύνεται απάνω στο σώμα σου και πνεύμα δρόσου στα κόκαλά σου, που θα ανακουφίζει όλες σου τις ασθένειες».
Ο Σταυρός είναι η ισχύς και η δόξα όλων των απ᾽ αιώνος Αγίων. Ο Σταυρός είναι ιατήρας των παθών, εξολοθρευτής των δαιμόνων. Θανάσιμος είναι ο σταυρός για εκείνους, που τον σταυρό τους δεν τον μεταμόρφωσαν σε Σταυρό του Χριστού, που από τον σταυρό τους γογγύζουν κατά της Πρόνοιας του Θεού. Σταυρός είναι για εκείνους που τον μέμφονται και τον βλασφημούν και παραδίδονται στην απελπισία και την απόγνωση.
Οι αμαρτωλοί, που δεν εξομολογούνται και δεν μετανοούν, πεθαίνουν πάνω στον σταυρό τους με θάνατο αιώνιο. Με το να μην υπομένουν καρτερικά αποστερούνται την αληθινή ζωή, τη ζωή μέσα στον Θεό. Τούς αποκαθηλώνουν από τον σταυρό τους, για να κατέβουν σαν ψυχές στον αιώνιο τάφο.
Ο Σταυρός του Χριστού ανυψώνει από τη γη τον μαθητή του Χριστού που ‘ναι σταυρωμένος απάνω του. Ο μαθητής του Χριστού, που ‘ναι σταυρωμένος πάνω στο σταυρό του, φρονεί τα άνω, με τον νού και την καρδιά του ζεί στον ουρανό και καθορά τα μυστήρια του Αγίου Πνεύματος εν Χριστώ Ιησού τω Κυρίω ημών. «Ει τις θέλει οπίσω μου ελθείν», είπε ο Κύριος, «απαρνησάσθω εαυτόν και αράτω τον σταυρόν αυτού και ακολουθείτω μοι».
Ο Κύριος λέει ότι ο καθένας από μας πρέπει να σηκώσει το δικό του σταυρό. Τι σημαίνει αυτό; Ποιος είναι αυτός ο σταυρός; Για τον καθένα ο σταυρός είναι διαφορετικός και αυστηρά προσωπικός, διότι για τον καθένα ο Θεός έχει ετοιμάσει το δικό του σταυρό. Έχει μεγάλη σημασία να καταλάβουμε ποιος είναι ο δικός μας σταυρός, να ξέρουμε ότι έχουμε σηκώσει εκείνο ακριβώς το σταυρό που μας προτείνει ο Θεός. Είναι πολύ επικίνδυνο να επινοούμε σταυρούς για τον εαυτό μας. Και αυτό δυστυχώς το βλέπουμε συχνά. Για την πλειοψηφία των ανθρώπων ο Θεός έχει ετοιμάσει το σταυρό της ζωής μέσα στον κόσμο, το σταυρό της οικογενειακής και της κοινωνικής ζωής. Αλλά πολλές φορές άνθρωπος που αποφάσισε να αρνηθεί τον εαυτό του και να ακολουθήσει στη ζωή του την οδό του Χριστού, δεν πετυχαίνει τίποτα επειδή επινοεί για τον εαυτό του σταυρό που του φαίνεται πιο σωστός. Νομίζει, παραδείγματος χάριν, ότι για να σωθεί πρέπει να γίνει μοναχός ή να πάει στην έρημο.
Αυτόν όμως το δρόμο ο Θεός τον ετοίμασε για πολύ λίγους, οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν σταυρό που οι ίδιοι ούτε καν τον θεωρούν σταυρό και όταν τον σηκώνουν δεν καταλαβαίνουν ποιο βάρος έχουν στους ώμους τους. Ποιο σταυρό έχουν οι περισσότεροι; Έναν σταυρό απλό, όχι τέτοιο που σήκωσαν οι άγιοι μάρτυρες και που σήκωναν όλη τη ζωή τους οι όσιοι πατέρες στην έρημο. Εμείς έχουμε άλλο σταυρό.
Η ζωή μας, η ζωή όλων των ανθρώπων, είναι θλίψη και πόνος. Και όλες αυτές οι θλίψεις στην κοινωνική και την οικογενειακή ζωή μας είναι ο σταυρός μας. Ο αποτυχημένος γάμος, η ανεπιτυχής επιλογή του επαγγέλματος, δεν μας προκαλούν αυτά πόνο και θλίψη; Δεν πρέπει ο άνθρωπος που τον βρήκαν αυτές οι συμφορές να τις υπομένει; Οι σοβαρές ασθένειες, η περιφρόνηση, η ατιμία, η απώλεια της περιουσίας, η ζήλεια των συζύγων, η συκοφαντία και όλα γενικά τα κακά που μας κάνουν οι άνθρωποι, όλα αυτά δεν είναι ο σταυρός μας; Ακριβώς αυτά είναι ο σταυρός μας, σταυρός για τη μεγαλύτερη πλειοψηφία των ανθρώπων. Αυτές είναι οι θλίψεις που υποφέρουν οι άνθρωποι και όλοι μας πρέπει να τις σηκώνουμε, αν και οι περισσότεροι δεν το θέλουν.
Αλλά ακόμα και οι άνθρωποι που μισούν το Χριστό και αρνούνται να ακολουθήσουν το δρόμο Του και αυτοί ακόμα σηκώνουν το δικό τους σταυρό του πόνου. Ποια είναι η διαφορά μεταξύ αυτών και των χριστιανών; Η διαφορά είναι ότι οι χριστιανοί με υπομονή σηκώνουν το σταυρό τους και δεν γογγύζουν κατά του Θεού. Ταπεινά με χαμηλό το βλέμμα σηκώνουν μέχρι το τέλος της ζωής τους το δικό τους σταυρό ακολουθώντας τον Κύριο Ιησού Χριστό. Το κάνουν για το Χριστό και το Ευαγγέλιό Του, το κάνουν από θερμή αγάπη προς Αυτόν, γιατί όλη τη σκέψη τους έχει αιχμαλωτίσει η διδασκαλία του Ευαγγελίου.
Για να κάνει πράξη τη διδασκαλία του Ευαγγελίου, για να ακολουθήσει την οδό του Χριστού, ο άνθρωπος πρέπει ταπεινά και ακούραστα να σηκώνει το σταυρό του, να μην τον βρίζει αλλά να τον ευλογεί. Τότε μόνο τηρεί την εντολή του Χριστού, γιατί έχει, αρνηθεί τον εαυτό του. Σήκωσε το σταυρό του και ακολούθησε το Χριστό, Τον ακολούθησε σ' ένα μακρινό δρόμο, σ' ένα δρόμο για τον οποίο ο Κύριος είπε, ότι στη Βασιλεία των Ουρανών οδηγεί η τεθλιμμένη οδός, η αρχή της οποίας είναι η στενή πύλη. Και εμείς θέλουμε να είναι η οδός της ζωής μας ευρύχωρη, χωρίς λάκκους, πέτρες, αγκάθια και λάσπη. Θέλουμε να είναι στρωμένη με λουλούδια. Και ο Κύριος μας δείχνει μία άλλη οδό, την οδό του πόνου. Αλλά πρέπει να ξέρουμε ότι σ' αυτό το δρόμο, όσο δύσκολος και να είναι, αν με όλη την καρδιά μας στραφούμε στο Χριστό, τότε ο Ίδιος με έναν θαυμαστό και ανεξήγητο τρόπο μας βοηθάει. Μας στηρίζει όταν πέφτουμε. Μας δυναμώνει και μας παρηγορεί.
Όταν ακολουθήσουμε αυτό το δρόμο, ο οποίος στην αρχή μόνο μας φαίνεται δύσκολος, όταν αισθανθούμε τη χάρη του Θεού που μας δυναμώνει σ' αυτή την πορεία, τότε με χαρά και ταπείνωση θα σηκώνουμε το σταυρό μας και θα πορευόμαστε με βεβαιότητα, επειδή γνωρίζουμε ότι έτσι μας ανοίγεται η είσοδος στη Βασιλεία των Ουρανών. Αυτό λοιπόν σημαίνει να μισήσουμε την ακαθαρσία της ψυχής μας, να αρνηθούμε τον παλαιό μας άνθρωπο, για να σώσουμε την αθάνατη ψυχή μας που ο προορισμός της είναι η κοινωνία με το Θεό. Αυτός που με τέτοιο τρόπο θα χάσει την ψυχή του, θα την σώσει και θα είναι με το Χριστό.
Μετά την επιτίμηση του Πέτρου, ο Κύριος ζήτησε από τους μαθητές Του να πορεύονται κι αυτοί σταυρικά, λέγοντας τους «εἴ τις θέλει ὀπίσω μου ελθεῖν, απαρνησάσθω ἑαυτόν και αράτω τον σταυρόν αύτοῦ και ακολουθείτω μοι».
Στους υἱούς Ζεβεδαίου και τη μητέρα τους, που ζητούσαν πρωτοκαθεδρίες, είπε ο Χριστός: «Οὐκ οἴδατε τι αἰτίσθε. Δύνασθε πιεῖν τό ποτήριον ὅ εγώ μέλλω πίνειν, ἤ τό βάπτισμα ὅ εγώ βαπτίζομαι βαπτισθῆναι;». Δηλαδή, δεν ξέρετε τι ζητάτε. Μπορείτε να πιείτε το ποτήρι (ενοώντας αυτό του Πάθους) που εγώ πίνω, ή να βαπτισθήτε το βάπτισμα που εγώ βαπτίζομαι; (Μτθ. 16, 24).
Επομένως, βάσει τον Λόγων του Κυρίου μας ζω σταυρικά σημαίνει και προϋποθέτει ταυτόχρονα:
Σταυρώνω τα πάθη μου και απαρνούμαι τον παλαιό άνθρωπο που φέρω μέσα μου, αποβάλλοντας την αμαρτωλή και εγωϊστική μου διάθεση, την φιλαυτία και τον εγωκεντρισμό μου.
Ο Απόστολος των Εθνών, στην προς Γαλάτας Επιστολή αναφέρει χαρακτηριστικά: «Οι δε του Χριστού την σάρκα εσταύρωσαν συν τοις παθήμασι και ταίς επιθυμίαις». Αποτελέσματα της ανθρώπινης αυτής φιλαυτίας είναι η ολιγοπιστία, η αδιαφορία και η εκμετάλλευση προς συνάνθρωπο, η φιληδονία, η σαρκολατρεία, η φιλαργυρία, η συκοφαντία και κάθε ενέργεια με την οποία πληγώνουμε τους συνανθρώπους μας. Ο άνθρωπος αυτός που κυριεύεται από τα πάθη αυτά δεν είναι δυνατόν να είναι φιλάνθρωπος άρα και φιλόθεος. Κατά βάθος αγαπά μόνον τον εαυτό του με έναν αρρωστημένο τρόπο και αδιαφορεί για τους γύρω του.
Αν λοιπόν δεν σταυρώσουμε το πάθος αυτό της φιλαυτίας δεν θα μπορέσουμε να οικειοποιηθούμε την αληθινή Του αγάπη. Οφείλουμε λοιπόν να αποφύγουμε όχι μόνο τις ίδιες τις αμαρτίες αλλά και τις αμαρτωλές επιθυμίες και τους αμαρτωλούς λογισμούς. Και πως θα πετύχουμε κάτι τέτοιο; Μέσω της συμμετοχής μας στη μυστηριακή ζωή της Εκκλησίας. Μέσω του Αγίου Βαπτίσματος μας χαρίσθηκε η καινή εν Χριστώ ζωή, η δυνατότητα να αγωνισθούμε μέσα στη νεκρή μας ζωή ούτως ώστε να μεταμορφωθεί κάθε στοιχείο του παλαιού μας ανθρώπου και αυτός ο αγώνας είναι ο Σταυρός. Η χριστιανική ζωή μετά το άγιο Βάπτισμα είναι ο αγώνας το «δυνάμει» να γίνει «ενεργεία». Η εγκαινιασμένη και δωρηθείσα μέσα μας καινή, καινούρια δηλαδή, ζωή του Χριστού να νικήσει και να μεταμορφώσει κάθε στοιχείο του νεκρού και παλαιού μας ανθρώπου. Αυτός ο αγώνας είναι ο Σταυρός.
Υπομένω τις ακούσιες δοκιμασίες καρτερικά και ευχαριστηριακά.
Όλοι γνωρίζουμε ότι η αδικία, η αχαριστία, οι διωγμοί που κατά καιρούς διατρέχουμε, η φτώχια, οι οδυνηρές και ανίατες ασθένειες και εν τέλει ο θάνατος, μας προκαλούν θλίψη και απογοήτευση αλλά αν τις χρησιμοποιήσουμε σωστά μπορούν να αποτελέσουν ευκαιρίες που θα μας οδηγήσουν στην συσταύρωση και τη συνανάσταση με τον Χριστό. Η εκ μέρους μας απογοήτευση μπροστά σε δυσάρεστα γεγονότα της ζωής μάς ζημιώνουν πνευματικά. Αν όμως τα δεχθούμε ως ευκαιρίες για την πνευματική μας τελείωση, τότε μετατρέπονται σε δώρα της αγάπης του Θεού που μας ανεβάζουν στο ύψος των αγίων μαρτύρων. Ο συσταυρωμένος με το Χριστό Παύλος, φέροντας στο σώμα του τα σημάδια του Πάθους του Κυρίου μας βεβαιώνει ότι «εἰ ὑπομένομεν, και συμβασιλεύσομεν» (Β’ Τιμ. 2,12).
Γεμάτη είναι η Αγία Γραφή από τέτοια χαρακτηριστικά παραδείματα με κορυφαίο παράδειγμα τη παλαιοδιαθηκική μορφή του πολύαθλου Ιώβ. Δοκιμασίες περνά και η Παναγία από την εκ Πνεύματος Αγίου σύλληψη του Κυρίου μας και ο Ιωσήφ μη μπορώντας να εξηγήσει την υπερφυή αυτή σύλληψη. Δοκιμασία αποτελεί επίσης η δυσκολία ευρέσεως τόπου γέννησης του θείου βρέφους, η προσπάθεια του Ηρώδη να το φονεύσει, η φυγή στην Αίγυπτο. Η αγωνία της μητέρας Παναγίας που επί τρείς μέρες έχασε το δωδεκαετή Ιησού και η υπερβολική και απερίγραπτη θλίψη της που αντίκριζε τον υιό της να σταυρώνεται άδικα «συμπράτουσα και συμπάσχουσα τἦ δι αὐτῆς ὑψοποιῷ κενώσει τοῦ Λόγου», σύμφωνα με τον άγιο Γρηγόριο τον Παλαμά. Μεγαλύτερη δοκιμασία δε, όταν χρειάστηκε να υποφέρει για εμάς ο Κύριος και να πεθάνει επί του Σταυρού για την σωτηρία όλου του ανθρωπίνου γένους.
Ο Χριστιανός που έχει την αγάπη του Θεού μέσα του και που έτσι έχει αγάπη για τον καθένα αισθάνεται μια χαρά, μεγαλύτερη από όλες τις χαρές που τα πράγματα του κόσμου τούτου μπορούν να του παράσχουν, μεγαλύτερη απ’ όση η δική του ύπαρξη, ζώντας σαν ένα απομονωμένο άτομο, θα μπορούσε ποτέ να του δώσει. Αυτό αποτελεί ένα γεγονός που οι ενάρετοι αποκαλύπτουν μέσα στο πάθος τους. Ο Σταυρός αυτός λοιπόν δίνεται στον άνθρωπο ούτως ώστε να ανακαλύψει το Θεό αλλά και να δείξει στους άλλους ότι υπάρχει η δυνατότητα να μείνει ο άνθρωπος ενωμένος με τον Δημιουργό του κατά τέτοιο τρόπο, ακόμη κι αν χάσει τα πάντα, ακόμη κι αν νιώθει πως ο Θεός τον έχει εγκαταλείψει
Αναλαμβάνω εκούσιους πόνους και αγώνες για την αγάπη προς τον Θεό.
Με την νηστεία, την αγρυπνία, την προσευχή, τις γονυκλισίες και τους υπόλοιπους τρόπους ορθόδοξηςάσκησης ο χριστιανός πνευματοποιείται. Δοκιμάζει τον εαυτό του να μην προσκολλάται στα εγκόσμια και τα υλικά αγαθά. Να μην χρησιμοποιεί το κόσμο καταναλωτικά, αλλά ευχαριστηριακά και δοξολογικά. Είναι γνωστό το πατερικό λόγιο: Δώσε αίμα, λάβε πνεύμα. Η νηστεία της Μ. Τεσσαρακοστής είναι κοπιώδης γι πολλούς, αν όχι για όλους μας, αλλά χωρίς το κόπο αυτό της συσταύρωσης με το Χριστό δεν μπορούμε να ζήσουμε τη χαρά της Ανάστασης. Γι’ αυτό ακριβώς στην Εκκλησία μας όλα είναι αναστάσιμα γιατί όλα είναι σταυρικά. Η Εκκλησία του Χριστού είναι Εκκλησία Σταυρού και Ανάστασης. Χωρίς Σταυρό δεν υπάρχει Ανάσταση. Αλλά ούτε Σταυρός αν δεν ακολουθεί η Ανάσταση. Γι’ αυτό τη Μ. Παρασκευή την εορτάζουμε αναστάσιμα, ενώ οι Δυτικοί σταυρώσιμα. Ο πιστός ζώντας συνειδητά μέσα στην Εκκλησία θεολογεί τη πραγματικότητα του Σταυρού. Γίνεται δηλαδή σταυροφόρος και σταυρωμένος μαζί.
Ασκητική είναι του Κυρίου μας, της Παναγίας, όλων των Αγίων. Από το Κύριο και τη Θεοτόκο διδάχθηκαν οι Απόστολοι τη σταυρική άσκηση και την παρέδωσαν με το λόγο και το παράδειγμα τους στο σώμα της Εκκλησίας. Ασκητικό και σταυροαναστάσιμο ήθος χαρακτηρίζει και το ελληνικό έθνος, κάτι που το βοήθησε να υπομείνει τη σκληρότητα των βαρβάρων κατακτητών επί 400 έτη αλλά και να σηκώσει μόνο του το ζυγό και τους κινδύνους του απελευθερωτικού αγώνα του 1821. Οι απλές και αγράμματες μάνες, κατά Θεόν όμως σοφές, που εδίδασκαν στα παιδιά τους τη πίστη, τη προσευχή, τη νηστεία και τις μετάνοιες ετοίμαζαν τους αληθινά ελεύθερους ανθρώπους που θα εγίνοντο και οι πρωτεργάτες της εθνικής ελευθερίας.
Για τους Ορθόδοξους Χριστιανούς, η άρση του Σταυρού είναι έκφραση υπακοής και τέλειας αγάπης προς το Θεό. Είναι αντίδωρο και αντιπροσφορά προς το Κύριο που θυσιάστηκε για τη σωτηρία όλων μας.
Πριν σου στείλει ο Θεός τον Σταυρό που σηκώνεις, τον κοίταξε με τα πάνσοφα μάτια Του, τον εξέτασε με τη Θεία λογική Του, τον ήλεγξε με την ατελείωτη δικαιοσύνη Του, τον θέρμανε στη γεμάτη αγάπη καρδιά Του, τον ζύγισε καλά με τα στοργικά Του χέρια μην τυχόν και πέσει βαρύτερος απ' όσο μπορείς να σηκώσεις.
Κι αφού υπελόγισε το θάρρος σου, τον ευλόγησε και τον απίθωσε στους ώμους σου. Μπορείς να τον σηκώσεις! Κράτησέ τον κι ανέβαινε από το Γολγοθά προς την Ανάσταση
Και μια ιστορία
Ενας πιστος και ευσεβης Χριστιανος, ηταν αρρωστος για αρκετο καιρο,περνωντας συχνα ατελειωτες ωρες μονος.
Κοιταζε την εικονα του Χριστου και προσευχοταν.Σε μια στιγμη λεγει,"Χριστε μου,ενταξει να μου δωσεις Σταυρο,αλλα οχι τοσο βαρυ ,εναν Σταυρο που να μπορω να τον σηκωσω".
Του απαντα ο Χριστος,"ελα να διαλεξεις εσυ τον Σταυρο σου",και τον παιρνει και τον πηγαινει σε μια κοιλαδα,οπου ηταν ενα μεγαλο πληθος Σταυρων. Αλλοι μεγαλοι,αλλοι μικροι,αλλοι σιδερενιοι, αλλοι πετρινοι,αλλοι ξυλινοι,αλλοι αγκαθωτοι. Πληθος ανθρωπων τους κρατουσαν,αλλος στον ωμο, αλλος στην πλατη,αλλος σερνομενος.
Μερικοι ανθρωποι ηταν γεροι,αλλοι ηταν νεοι ,αλλοι παιδακια.
Του λεει λοιπον ο Χριστος,"διαλεξε τον Σταυρο σου". Ψαχνει λοιπον με το βλεμμα του ο φιλος μας,αγγιζει μερικους Σταυρους,δοκιμαζει να τους σηκωσει,τιποτα,ο ενας πιο βαρυς απο τον αλλον.
Ξαφνικα πεφτει το βλεμμα του σε ενα μικρο Σταυρουλακι απο φελο,που ηταν μισοσκεπασμενο απο ενα θαμνο.
"Νατος !" λεει ολοχαρος,"τον βρηκα ! αυτον το Σταυρο θελω ! "
"Μα παιδι μου", λεγει ο Κυριος, "αυτον ακριβως το Σταυρο σου εχω δωσει,αυτος ειναι ο δικος σου Σταυρος !".
