Υπάρχει μια παλιά Ινδική ιστορία για μια φτωχή γυναίκα που πουλούσε ψάρια και το πώς αυτή έπαθε ασφυξία από τη μυρωδιά κάποιων γιασεμιών.
Η ιστορία πάει κάπως έτσι.
Μια μέρα έβρεχε πολύ και η γυναίκα αυτή με το καλάθι της που είχε ψάρια, βρήκε καταφύγιο κάτω από ένα δέντρο, μπροστά από το σπίτι ενός μεγάλου έμπορου λουλουδιών. Η καταιγίδα ήταν πολύ δυνατή και καθώς άρχισε να σκοτεινιάζει, ο ανθοπώλης συμφώνησε να την φιλοξενήσει στην αποθήκη που είχε στην αυλή για περάσει τη νύχτα.
Κοιμήθηκε στο έδαφος, όπως συνηθίζεται στην Ινδία. Όσο κοιμόταν είχε αφήσει το καλάθι με τα ψάρια στο πλευρό της. Στη μέση της νύχτας, οι ανθοπώλες άρχισαν να στοιβάζουν φρέσκα γιασεμιά μέσα στην αποθήκη.
Όταν δεν είχαν άλλο χώρο να στοιβάξουν τα λουλούδια, κάποιος μετακίνησε το καλάθι με τα ψάρια από δίπλα της και το έβαλε στην γωνία του δωματίου. Η ώρα περνούσε και η έντονη μυρωδιά από τα φρέσκα γιασεμιά πλημμύρισε το δωμάτιο.
Η γυναίκα ξύπνησε από τον ύπνο της αναζητώντας το καλάθι με τα ψάρια και νιώθοντας ένα αίσθημα δυσφορίας. Μισοζαλισμένη πήγε κοντά στο καλάθι της και κοιμήθηκε εκεί.
Το πρωί ξύπνησε και πήρε το δρόμο της.
Η ιστορία τελειώνει εκεί.
Όμως, το άρθρο τώρα αρχίζει. Τι συνέβη; Γιατί ένιωσε άβολα όταν κοιμόταν;
Η απάντηση είναι προφανής. Ήταν συνηθισμένη να κοιμάται κάθε βράδυ με τη φρικτή μυρωδιά των ψόφιων ψαριών. Όταν αυτή η μυρωδιά έφυγε και το ευωδιαστό άρωμα των φρέσκων γιασεμιών εισχώρησε στους οσφρητικούς τις αδένες, το σώμα αντέδρασε και ξύπνησε.
Όλοι μας κρατάμε διαφορετικά καλάθια με ψάρια κοντά στο στήθος μας. Ο καθένας ξέρει ότι πολύ λίγα πράγματα μυρίζουν χειρότερα από τα ψόφια ψάρια και επίσης γνωρίζουμε πόσο υπέροχα μυρίζει το γιασεμί. Κι εξακολουθούμε να μη θέλουμε να απαλλαγούμε από τα καλάθια με ψάρια μας και να απολαύσουμε το φρέσκο άρωμα των γιασεμιών.
Γιατί;
Η δύναμη της συνήθειας.
Δεν μπορούμε να απαλλαγούμε από τις παλιές συνήθειες και τάσεις με κανέναν τρόπο. Μπορεί να υποφέρουμε μια ατέλειωτη δυστυχία εξαιτίας τους αλλά δεν λέμε να κάνουμε την αλλαγή. Απλά δεν θέλουμε να απαλλαγούμε από τις κακές μας συνήθειες και να αλλάξουμε τρόπο ζωής.
Στον κόσμο της τεχνολογίας, διαπιστώνουμε ότι νέες ιδέες απορρίπτονται συνεχώς. Στην επιστημονική κοινότητα, οι νέες ιδέες απορρίπτονται πάντα σαν δηλητηριασμένες. Μοιάζει σαν με κάποιο τρόπο ο ανθρώπινος εγκέφαλος να απορρίπτει τις φρέσκιες ιδέες.
Κανείς δεν θέλει να ξεβολευτεί. Αυτό το ξέρουμε καλά. Δεν μας πειράζει να γυρίζουμε ξανά και ξανά σε φαύλους κύκλους εφ’ όσον είμαστε σε οικείο έδαφος, αλλά δεν θέλουμε να ρισκάρουμε δοκιμάζοντας μια τεχνολογική καινοτομία ή νέους τρόπους να κάνουμε πράγματα.
Τα μυαλά μας δεν δέχονται νέους τρόπους σκέψης. Όταν Andrew Viterbi επινόησε την κωδικοποίηση Viterbi για την τεχνολογία CDMA (των κινητών τηλεφώνων) όλοι διαμαρτυρήθηκαν. Τι; Σήματα που μεταφέρουν ήχους; Δεν υπάρχει περίπτωση.
Όταν ένας νεόπλουτος έρχεται και κάνει κάτι που ταρακουνά τις μεγάλες εταιρίες, αγνοείται και γελοιοποιείται. Οι μεγάλες εταιρείες είναι σαν ελέφαντες. Με την πάροδο του χρόνου αυξάνεται η αδράνειά τους. Έχουν καλάθια με ψάρια που δεν μπορούν να ξεφορτωθούν.
Ευτυχώς στις μέρες μας κάθε καινοτομία προέρχεται από νεοσύστατες και μικρές επιχειρήσεις. Και αυτό συμβαίνει κυρίως στην ελεύθερη αγορά. Στο παζάρι και όχι σε μεγάλες εταιρείες με παχυλούς μισθούς.
Είναι πάντα οι άνθρωποι που αμφισβητούν τις συμβάσεις και σκέφτονται διαφορετικά, οι τολμηροί αυτοί με το επιχειρηματικό ένστικτο τα γερά νεύρα και τις μεγάλες αντοχές που πάνε μπροστά βρίσκοντας νέους τρόπους να λύνουν παλιά προβλήματα.
Έχουμε αναρίθμητα παραδείγματα τέτοιας ριζοσπαστικής τεχνολογίας που επαναπροσδιορίζουν τα σύνορα του Internet. Αναμφίβολα θα ωφεληθούμε πάρα πολύ από τέτοιες τολμηρές ψυχές, όμως πόσοι από μας είμαστε ένοχοι για το φαινόμενο του “καλαθιού με τα ψάρια”;
Δεν είναι αλήθεια ότι ακολουθούμε συχνά τον γνωστό δρόμο; Πόσες φορές βγάζουμε τα συμπεράσματά μας από το τι λέγεται αντί να κοιτάξουμε πρώτα το ποιός το λέει;
Δεν λέω ότι δεν πρέπει ποτέ να αμφισβητούμε τις νέες ιδέες. Φυσικά και πρέπει, αν χρησιμοποιούμε καθιερωμένη τεχνολογία και κάτι νέο προκύψει, θα πρέπει να βάζουμε τη νέα πρόταση κάτω από το μικροσκόπιο για μια ενδελεχή ανάλυση. Η άμεση και χωρίς αμφισβήτηση αποδοχή, δεν είναι σημάδι ενός υγιούς επιστημονικού μυαλού.
Την ίδια στιγμή, δεν μπορούμε να απορρίψουμε κάτι μόνο και μόνο επειδή είναι καινούριο. Απλώς και μόνο επειδή ξεβολεύει το μυαλό μας. Προσωπικά έχω διαπιστώσει ότι οι άνθρωποι που καινοτομούν αρκετά, τείνουν να σέβονται και τους άλλους καινοτόμους και ανταποκρίνονται πολύ γρήγορα στην αφομοίωση νέων ιδεών. Οι άνθρωποι που έχουν συνηθίσει να βάζουν το μυαλό τους σε νέα κανάλια σκέψης, δεν έχουν κανένα πρόβλημα στην αξιολόγηση νέων ιδεών.
Ενώ τα μυαλά εκείνα που ακολουθούν πιστά τη φόρμα και τα πρότυπα των παλαιών ιδεών και συμβάσεων, θα χλευάσουν και θα απορρίψουν την καινοτομία.
