Οι άνθρωποι αυτοί, δεν εμπιστεύτηκαν την αποκάλυψη που ο ίδιος ο Θεός έδωσε, και θέλησαν να ερμηνεύσουν ιερά κείμενα, ή να φιλοσοφήσουν για έννοιες, τών οποίων δεν είχαν προσωπική εμπειρία.
Σαν αποτέλεσμα, οδηγήθηκαν σε παραλογισμούς και αιρέσεις.
Φυσικοί θεοί
Οι θεοί που ανά την ιστορία λάτρευαν τα έθνη, ήταν συνήθως "φυσικοί" θεοί. Ζούσαν και ενεργούσαν μόνο μέσα στο κτιστό (για εμάς τους Χριστιανούς) σύμπαν. Οι θεοί αυτοί, εξαρτώντο από το χώρο και το χρόνο. Δεν ήταν άπειροι, αλλά πεπερασμένοι.
Για παράδειγμα, η Αφροδίτη, θεά τών αρχαίων Ελλήνων, πίστευαν ότι ήταν όμορφη, συνεπώς είχε σχήμα, και μάλιστα ανθρώπινο. Δεν ήταν παντογνώστες όλοι οι θεοί τους, παρά μόνο ο Δίας, ο οποίος όμως είχε αρχή, και είχε γεννηθεί εν χρόνω από τον Κρόνο. Έπρεπε όλοι τους να τρώνε αμβροσία, και να πίνουν νέκταρ. Είχαν λοιπόν φυσικές ανάγκες.
Ένα άλλο παράδειγμα φυσικού θεού, σε έναν κατ' απομίμησιν "χριστιανικό" χώρο, είναι ο θεός τής οργάνωσης που αυτοαποκαλείται: "Μάρτυρες τού Ιεχωβά". Αυτός, αν και υποστηρίζεται ότι έχει το όνομα και τις ιδιότητες τού Θεού τών Χριστιανών, ουσιαστικά είναι ένας θεός με εντελώς διαφορετικές ιδιότητες.
Για παράδειγμα, διαβάζουμε τα εξής στο βιβλίο αυτής τής οργάνωσης: "Μπορείτε να ζείτε για πάντα στον παράδεισο στη γη" σελ. 36,37: "Όπως καταλαβαίνουμε, εκεί που υπάρχει νοημοσύνη, υπάρχει και διάνοια. Και ξέρουμε, ότι εκεί που υπάρχει διάνοια, υπάρχει εγκέφαλος σ' ένα σώμα συγκεκριμένου σχήματος... Επειδή ο θεός είναι ένα πρόσωπο με πνευματικό σώμα, κάπου πρέπει να μένει... ζει σε ορισμένο τόπο στον ουρανό... Για να δημιουργήσει αυτά τα πράγματα, ο θεός δεν χρειάστηκε να είναι σωματικά παρών. Μπορεί να εξαποστείλει το πνεύμα του, την ενεργό δύναμή του, και να κάνει ό,τι θέλει, ακόμη κι όταν βρίσκεται πολύ μακριά".
Για κάποιον που δεν ξέρει, ίσως αυτά τα παραπάνω φανούν με μια πρώτη ανάγνωση λογικά. Και αυτό, επειδή προσεγγίζουν το Θεό "από κάτω προς τα πάνω", με βάση την ανθρώπινη υλιστική εμπειρία. Με λίγη σκέψη όμως, φαίνεται καθαρά η ανοησία αυτών τών σκέψεων. Παρατηρούμε ότι ο θεός αυτής τής αίρεσης, εξαρτάται από το χώρο και το χρόνο για να υπάρξει. Ο θεός αυτός, τής εταιρίας Σκοπιά, περιορίζεται από το χώρο, επειδή "κάπου πρέπει να μένει" (!!!), σε συγκεκριμένο τόπο, όπως τα υλικά πλάσματα. Χρειάζεται το χώρο για την ύπαρξή του, επειδή το σώμα του δεν είναι άπειρο, αλλά πεπερασμένου σχήματος. Είναι ένας θεός περιορισμένος σε συγκεκριμένο όγκο. Ο ίδιος αυτός φανταστικός θεός, περιορίζεται και στο χρόνο, επειδή σκέφτεται με έναν εγκέφαλο, όπως ο ανθρώπινος. Η σκέψη όπως την ξέρουμε από τα υλικά όντα, (τα οποία επικαλείται ως παράδειγμα η Σκοπιά), απαιτεί την ύπαρξη τού χρόνου. Κάθε σκέψη, αρχίζει με κάποια δεδομένα στο παρελθόν, τα επεξεργάζεται, και τελειώνει σε κάποια μετέπειτα χρονική στιγμή με κάποιο συμπέρασμα. Είναι σαφές, ότι ένας θεός που η σκέψη του εξαρτάται από τη λειτουργία ενός εγκεφάλου στο χρόνο, έχει ανάγκη από το χρόνο για να υπάρξει. Ζει μέσα στο χρόνο, και με τη βοήθεια τού χρόνου σκέπτεται. Αν πάλι ο θεός τους χρειάζεται να σκέφτεται, δεν είναι παντογνώστης! Αν ο Θεός είναι παντογνώστης, δεν χρειάζεται να σκεφτεί τίποτα, γιατί όλα τα ξέρει!
Κατόπιν τών παρακάτω, εξάγεται ότι ο θεός τής Σκοπιάς, δεν είναι η πρώτη ύπαρξη, αλλά υπήρχε πάντα μέσα στο χρόνο και το χώρο, μαζί με το χρόνο και το χώρο, άρα δεν μπορεί να είναι ο δημιουργός τού χρόνου και τού χώρου.
Ο υπερφυσικός Θεός τών Χριστιανών Αντιθέτως, οι Χριστιανοί δεν επιχειρούν να ερμηνεύσουν το Θεό με βάση τις υλικές τους εμπειρίες, για εγκεφάλους και σώματα. Ξεκινούν "από πάνω προς τα κάτω", δηλαδή με βάση τη δική Του αποκάλυψη, ως ένα ον ελεύθερο να αποκαλύπτεται σε όποιον Αυτός θέλει, και στο βαθμό που Αυτός θέλει. Δεν είναι δηλαδή ο Θεός ένα αντικείμενο μελέτης, που μπορούμε να το εξετάσουμε. Γνωρίζουμε γι' Αυτόν, μόνο ό,τι Αυτός μας απεκάλυψε, και στο βαθμό που το απεκάλυψε, όσο μπορούμε να το κατανοήσουμε με τις φτωχές μας εμπειρίες, που είναι εντελώς ξένες προς τη δική Του υπέρλογη ύπαρξη.
Σε αντιπαράθεση λοιπόν με τα παραπάνω παραδείγματα τών εξωχριστιανικών θεών, θα τολμήσουμε τώρα μια περιληπτική προσέγγιση, ώστε να δούμε την ανωτερότητα τής δικής Του αποκάλυψης. Οι Χριστιανοί, γνωρίζουμε καλά από τη θεία αποκάλυψη τού Θεού προς την Εκκλησία, ότι ο Θεός δημιούργησε "τα πάντα". (Ψαλμός 33/λγ΄ 6 - 9. Α΄ Κορινθίους 8/η΄ 6). Μέσα στα "πάντα" όμως, συμπεριλαμβάνεται ο χώρος και ο χρόνος. Αν ο Θεός ζούσε μέσα στο χώρο και στο χρόνο, όχι μόνο δε θα ήταν η πρώτη αιτία τών πάντων, αλλά στην πραγματικότητα, θα ήταν αποτέλεσμα τής ύπαρξης τού χώρου και τού χρόνου.
Ο Αυγουστίνος, (354 - 430 μ.Χ.), ακολουθώντας στο σημείο αυτό την προ αυτού παράδοση τής Εκκλησίας, απέρριπτε την ιδέα ότι ο Θεός υπήρχε μέσα σε άπειρο χρόνο και κάποτε σκέφτηκε ή αποφάσισε να δημιουργήσει το σύμπαν. Έγραφε, ότι "ο κόσμος και ο χρόνος, δημιουργήθηκαν την ίδια στιγμή. Ο κόσμος έγινε όχι σε κάποια στιγμή τού χρόνου, αλλά ταυτόχρονα με το χρόνο".
Μόλις στον 20ό αιώνα οι επιστήμονες μπόρεσαν να βρουν στοιχεία για την ταυτόχρονη δημιουργία τού χρόνου, τού χώρου και τής ύλης.
Ίσως κάποιος εδώ να ρωτήσει: "Μα αν ο χρόνος είχε κάποτε μία αρχή, τι υπήρχε πριν από το χρόνο;"
Η ερώτηση αυτή όμως, δεν έχει κανένα νόημα. ΠΡΙΝ από το χρόνο, δεν υπήρχε "πριν".
Αυτή η ερώτηση, μοιάζει με το ερώτημα πολλών αθεϊστών, που ρωτούν: "Αν ο Θεός έφτιαξε τα πάντα, τον Θεό ποιος τον έφτιαξε;"
Τα παραπάνω ερωτήματα, έχουν αξία μόνο όταν ασχολούνται με ένα φυσικό θεό, που "ζει" στο χρόνο. Όταν όμως πρόκειται για τον Θεό τών Χριστιανών, που δεν είναι στο χώρο και στο χρόνο, είναι εντελώς άτοπα. Ο Θεός που έφτιαξε το χρόνο, δεν είναι δυνατόν να έχει αρχή. Για να δημιούργησε κάποιος το Θεό, πρέπει να είχε νόημα η λέξη: "αρχή", χωρίς την ύπαρξη τού χρόνου. Όμως λέξεις όπως "αρχή", "τέλος", "πριν", "διάρκεια", κλπ, καθώς και όλα τα ρήματα που αναφέρονται σε χρόνους, δεν έχουν κανένα νόημα στην άχρονη κατάσταση τού Θεού.
Η Αγία Γραφή, ως μέρος τής αποκάλυψης τού Θεού σ' εμάς, πολύ κατάλληλα ονομάζει τον ίδιο το Θεό: "αρχή", εφ' όσον απ' αυτόν απέκτησε έννοια η λέξη: "αρχή", και ο χρόνος ύπαρξη. (Αποκάλυψις 22/κβ΄ 13). Με το να ρωτάει κάποιος: "Ποιος έφτιαξε το Θεό (φυσικά πριν φτιάξει Αυτός το χρόνο)", είναι σαν να ρωτάει: "Ποιος έγραψε κάτι, πριν ανακαλυφθεί το γράψιμο;"
"Μα αν ο Θεός έφτιαξε το χώρο και το χρόνο, τότε πού βρισκόταν, και πού βρίσκεται τώρα;"
Σε τέτοια ερωτήματα εντελώς άγνωστα και ακατανόητα για τις υλικές εμπειρίες μας, η καλύτερη απάντηση είναι: "δεν γνωρίζουμε". Ό,τι κι αν λέγαμε, θα μοιάζαμε με έναν εκ γεννετής τυφλό, που προσπαθεί να περιγράψει το κόκκινο χρώμα σε κάποιον όμοιό του, χωρίς να το έχει δει ο ίδιος ποτέ. Αν τολμήσουμε να δώσουμε μια απάντηση με βάση την περιορισμένη ανθρώπινη εμπειρία μας, πιθανότατα θα καταντήσουμε σε κάποια βλάσφημη και υποβιβαστική για το Θεό περιγραφή, σαν αυτή τής εταιρίας Σκοπιά που αναφέραμε πριν.
Η Αγία Γραφή, απαντάει απλά: "Ο Θεός είναι στους ουρανούς", ό,τι κι αν σημαίνει αυτό. (Α΄ Βασιλέων 8/η΄ 43). (Δες επίσης τη μελέτη τής ιδίας σειράς, με θέμα: "Όυρανός και γη στην Αγία Γραφή").
Ένα είναι βέβαιο: Πως ακόμα κι αν είχαμε την άμεση αποκάλυψη τού Θεού, ακόμα κι αν βλέπαμε "τους ουρανούς" όπως ο απόστολος Παύλος, πάλι δεν θα υπήρχε τρόπος να περιγράψουμε αυτά που είδαμε και θα λέγαμε απλά όπως ο απόστολος Παύλος: "Είναι πράγματα ανέκφραστα". (Β΄ Κορινθίους 12/ιβ΄ 2 - 4).
Η "από πάνω προς τα κάτω" ερμηνεία τών Χριστιανών, δέχεται τη θεία αποκάλυψη σε ανθρώπινο κατανοητό λόγο, και δεν τον ερμηνεύει με βάση την ανθρώπινη εμπειρία, αλλά εξετάζει πρώτα "τι αρμόζει" στο Θεό, για να αποφανθεί τι σημαίνουν τα αποκαλυμένα λόγια.
Όταν για παράδειγμα η Αγία Γραφή μας λέει πως ο Θεός "κάθεται σ' έναν ψηλό θρόνο", (Ησαϊας 6/ς΄ 1), ή ότι έχει "άσπρα μαλλιά", (Δανιήλ 7/ζ΄ 9), ή ότι εκπέμπει φως, (Αποκάλυψις 22/κβ΄ 5), ή ότι μοιάζει με πολύτιμο λίθο, (Αποκάλυψις 4/δ΄ 2), δε σημαίνει ότι κουράζεται και χρειάζεται να καθήσει, ούτε ότι έχει ένα κεφάλι και φοράει κορώνα, ούτε ότι είναι γέρος, ούτε ότι φωσφορίζει, ούτε ότι μοιάζει με κάτι υλικό.
Αντίστοιχα, όταν παρουσιάζεται ως "αγάπη", (Α΄ Ιωάννου 4/δ΄ 16), ο Χριστιανός ερμηνευτής καταλαβαίνει πως αυτός είναι ο καταλληλότερος τρόπος για να παρουσιαστεί η ανωτερότητα τής καλοσύνης και τής αγάπης Του.
Ο Θεός δεν είναι άνθρωπος, δεν είναι καν ύλη. Ολόκληρος ο υλικός κόσμος, είναι δικό Του δημιούργημα. Μαθαίνουμε στην Αγία Γραφή, πως κανείς και τίποτα και δεν τού μοιάζει. (Ησαϊας 46/μς΄ 4,5,9,10. 45/με΄ 6,7). Επειδή λοιπόν είναι αδύνατον να περιγράψουμε κάποιον που δεν είδαμε, και πολύ περισσότερο κάποιον που δεν μοιάζει με τίποτα απ' όσα ξέρουμε, είναι σωστότερο να μιλάμε γι' αυτόν με προσοχή.
Συνήθως, για το Θεό έχουμε την αποκάλυψη τού "Τι είναι" και "Ποιος είναι", αλλά όχι τού "Πώς είναι".
Ο ίδιος ο Ιησούς Χριστός, είπε στους μαθητές του: "Αν σας είπα τα επίγεια και δεν πιστεύετε, πώς θα πιστέψετε τα επουράνια αν σας τα πω;" (Ιωάννης 3/γ΄ 12). Έτσι η Χριστιανική θεολογία, προτιμάει να λέει όχι τι είναι ο Θεός, αλλά τι ΔΕΝ είναι!
Ο Θεός λοιπόν, δεν περιορίζεται στο χώρο και στο χρόνο. Είναι παντού, και υπάρχει πάντα! Δεν έχει κανενός είδους σώμα, το οποίο θα χρειαζόταν χώρο. Δε σκέφτεται, γιατί τα ξέρει όλα. Δε μοιάζει με τίποτα απ' όσα ξέρουμε. Είναι ο Δημιουργός τού χώρου, τού χρόνου, και κάθε άλλου υπαρκτού. Είναι ο μόνος αληθινός Θεός, στον οποίο μόνο ανήκει η λατρεία μας.
Η κακότητα τών αιρετικών και τών βλασφήμων, μας αναγκάζει να κάνουμε πράγματα μη επιτρεπτά, να ανεβαίνουμε κορυφές άφθαστες, να μιλάμε για πράγματα άρρητα, να επιχειρούμε εξηγήσεις απαγορευμένες.
Θα έπρεπε να αρκεί να εκπληρώνουμε με μόνη την πίστη ό,τι ορίζεται, να λατρεύουμε δηλαδή τον Πατέρα, να τιμούμε τον Υιό και να είμαστε γεμάτοι από το Άγιο Πνεύμα.
