Η κα Ελίνα Μαρκοπούλου, βρέθηκε πρόσφατα μπροστά στο μεγάλο δίλημμα της ζωής της: να πιεί ή να μην πιεί το ελιξήριο που της εξασφάλιζε αλλά 300 χρόνια ζωής; (ήταν κόρη του γιατρού και αλχημιστή, που έχει ανακαλύψει το φάρμακο) αυτή ήταν αισίως ...342 χρόνων, δηλ το ήπιε για πρώτη φορά στα 42 της, καλοστεκούμενη, καθόλου άσχημη ηλικία για μια γυναίκα, και παρέμεινε σε αυτή την ηλικία και καλεί βιολογική κατάσταση για τρακόσια χρόνια.
Έζησε στην Ευρώπη χρησιμοποιώντας διάφορα ονόματα, όπως Emilia Marty, Ellian Macgregor, κτλ φροντίζοντας πάντα να κρατάει τα αρχικά Ε.Μ.
Έζησε κάθε εμπειρία, όλα αυτά τα χρόνια, και τελικά …βαρέθηκε. Η ζωή, οι εμπειρίες της δεν την τραβούν πια.
Μπροστά στο δίλημμα να επεκτείνει για αλλά 300 χρόνια μια ανούσια ζωή, γεμάτη πλήξη, προτιμά να μην πιεί το ελιξήριο, και τελικά να γεράσει και να πεθάνει φυσιολογικά, σαν καλεί γριούλα.
Η ιστορία της είναι φυσικά ένας μύθος, μια όπερα του Karel Čapek, που παίχτηκε στην Πράγα με επιτυχία. Όμως είναι και ένα εξαιρετικό «πείραμα σκέψης» για το θέμα της αθανασίας.
Το πρόβλημα αυτό μπορεί στην Ελλάδα να μην απασχολεί πολλούς, διότι υποκαθίσταται από την θρησκευτική πίστη, (εννοώ δυστυχώς αρκετούς Ορθοδόξους που πηγαίνουν στην Εκκλησία κάθε Πάσχα για το κόκκινο αυγό).
Όταν έρθουν οι μεταφυσικές ερωτήσεις (αν προλάβουν μεταξύ των καθημερινών ασχολιών και διασκεδάσεων, σε κάποια ώρα μοναξιάς που αποφεύγεται με κάθε τρόπο, ως επικίνδυνη) έχουμε έτοιμη την απάντηση για να τις φιμώσουμε: όλο και κάτι θα υπάρχει εκεί πάνω, είμαι Χριστιανός είναι αρκετό, ή αυτά τα ξέρουν οι παπάδες, ρωτά αυτούς, εγώ απλά τα πιστεύω.
Φυσικά υπάρχουν και πολλοί που λένε, δεν υπάρχει τίποτα, φάτε πιείτε κτλ, το γράφουν και το διαφημίζουν άλλωστε όλα τα ΜΜΕ.
Όμως στην φιλοσοφία είναι ένα σοβαρό ερώτημα. Αλλά και στην ιεραποστολή.
Διότι ο κινέζος σκέφτεται και ρωτάει. Καλά θα (αν) είμαι στον παράδεισο για πάντα τι θα κάνω εκεί; Προσευχές κάθε μέρα; Θα διαβάζω την βίβλο; πολύ πλήξη… κάθε μέρα τα ίδια και τα ίδια….
Ακόμα και με τον Θεό να μιλούσα, θα καταντούσε βαρετό μετά από χιλιάδες χρόνια….
Μου το έχουν πει πολλοί. Φοβούνται τον παράδεισο.
Και δυστυχώς αυτό για το οποίο μιλάει με κατανοητό τρόπο ο δυτικός Χριστιανισμός (η ορθοδοξία στην Ελλάδα, μάλλον δεν μιλάει …. Καθόλου) είναι πως να αποφύγεις την κόλαση. Πώς να μην τιμωρηθείς αιώνια, παρά την ενοχή σου.
Οπότε, λογικά ακολουθεί το ερώτημα: καλά, την γλύτωσα γινόμενος Χριστιανός, δεν πάω στην κόλαση, αλλά τότε που πάω;
Μια κουβέντα είναι να μπεις στον Παράδεισο. Όσες φορές ζήτησα από Χριστιανούς να μου περιγράψουν πιο αναλυτικά τι εννοούν, με κοίταγαν απορημένοι. Δεν ξέρουν να πουν.
Μάλιστα γελούν με την ιστορία του Καρκαβίτσα που τους λέω, για τον Κεφαλονίτη ναύτη, που βέβαια, ως βέρος Κεφαλονίτης δεν μπορούσε να πάει στον παράδεισο, αλλά ούτε και στην κόλαση τον δεχόταν ο διάβολος (διότι έσπασε το κεφάλι του να καταλάβει τι είναι η Κεφαλονίτικη σκούφια που βρήκε σε μια από τις....τακτικές επισκέψεις του στην Κεφαλονιά, δεν το βρήκε, κόντεψε να τρελαθεί, απελπίστηκε και φοβήθηκε ότι θα του αναστατώσει την κόλαση αν μπει) και έτσι κατασκήνωσε μεταξύ παραδείσου και κόλασης …και άραξε εκεί. Μάλλον προτιμούν και αυτοί κάτι τέτοιο.
Μπορούν μόνο αρνητικά να τον περιγράψουν, δηλ, Όχι βάσανα, Όχι πόνος κτλ. Και όλοι βασικά συμφωνούν ότι μάλλον είναι πολύ πληκτικά εκεί, αν και διστάζουν να το παραδεχτούν δημόσια. Άλλωστε έχουμε και τα σχετικά ανέκδοτα, που συνήθως, εκ πρώτης όψεως ο μεταστάς και έχων την δυνατότητα να διαλέξει, συνήθως διαλέγει την κόλαση. (βέβαια την πατάει μετά, αλλά παραμένει το γεγονός ότι ο παράδεισος είναι πολύ πληκτικός).
Δεν μπορείς να λες σε ένα Κινέζο, που δεν έχει ανετράφη ως Έλληνας, και έχει την έννοια του παραδείσου, έστω τυφλά, χωρίς να καταλαβαίνει, αλλά την δέχεται (η υποκρίνεται ότι την δέχεται).
Άλλωστε από τον βουδισμό, έχουμε την επίδραση ότι θεωρητικά μεν, δεν υπάρχει κανένας παράδεισος, αλλά η νιρβάνα, όπου δεν Υπάρχει (χρησιμοποιώ 3ο πρόσωπο, διότι δεν υπάρχει υποκείμενο) καμία προσκόλληση, καμία επιθυμία.
Για τον Βουδισμό, όπως αναφέρεται στις πηγές του, ’υπάρχει σωτηρία, αλλά δεν βρίσκεται ο σωζόμενος’.
Για τον πρακτικό βουδισμό, υπάρχει ο (αλλοιωμένος) pure land παράδεισος, κάτι σαν τον παράδεισο τον δικό μας, το ζεν, που όπως είδαμε, το Εδώ και Τώρα είναι ο παράδεισος, στιγμιαία, και διάφορα άλλα. Όμως πριν φτάσουμε στον παράδεισο έχουμε δυστυχώς τις μετεμψυχώσεις (Βουδισμός) και μάλιστα παρά πολλές για ένα κοινό άτομο, συνεπώς η ζωή είναι πεπερασμένη από την σκοπιά των επιδιώξεων, και οι συνεχείς μετενσαρκώσεις τονίζουν το πεπερασμένο των επιδιώξεων μας, και το μάταιο της αιωνιότητας.
Όμως για την φιλοσοφία το πρόβλημα παραμένει.
Έχει νόημα η αιωνιότητα; ή οδηγεί τελικά σε μια απέραντη βαριεστημάρα που είναι προτιμότερο να σταματάει εκλέγοντας τον θάνατο; (δεν μιλάω εδώ βέβαια την δυνατότητα της αιωνιότητας ως αντικειμενική όπως:
- Περιστρεφόμενα σύμπαντα, που ανακάλυψε ο Goedel,
- Οι Ω (ωμέγα) θεωρίες όπου ο άνθρωπος συντίθεται, αποθηκεύεται και ανασυντίθεται από τεράστια συμπαντικά κομπιούτερ, αλλά για την Επιθυμία, την Διάθεση για την αιωνιότητα.
Δηλ
αν η αιωνιότητα έχει νόημα. Υπάρχουν διάφορες φιλοσοφικές απόψεις, πολύ
ενδιαφέρουσες. Βασικά:
- Του Williams που λέει ότι τελικά η αιωνιότητα, δηλ η κατάσταση χωρίς θάνατο τελικά είναι άσκοπη, διότι καταλήγει σε βαρεμάρα, σε πλήξη και μονοτονία
- Και του Chappel που λέει το αντίθετο. Ότι η αιωνιότητα μπορεί να έχει νόημα, ως συνεχή εκπλήρωση καλών σκοπών.
Ένα καλό παράδειγμα των δύο απόψεων και των διαφορών τους είναι αυτό του σκοινιού.
Αν υποθέσουμε ότι κάθε καλεί επιθυμία (φυσικά μιλάμε μόνο για καλές επιθυμίες, αυτές που θα υπαγόρευε η κατηγορική προσταγή του Καντ) είναι σαν ένα νήμα, με κάποια αρχή και κάποιο τέλος, τότε αυτά τα νήματα αν πλεχτούν μαζί φτιάχνουν ένα μακρύ σκοινί. Το ερώτημα είναι, αν το σκοινί έχει νόημα να είναι απείρου μήκους ή πεπερασμένου.
Δηλ μετά από πεπερασμένο χρόνο, ο άνθρωπος θα έχει νόημα να έχει ακόμα επιθυμίες, ή δεν θα έχει κανένα νόημα, αφού έχει κορεστεί και βαριέται;
Βεβαίως καταλαβαίνετε ότι δεν μιλώ από Χριστιανικής απόψεως (ανάσταση κτλ) αλλά από την φιλοσοφική πλευρά, η οποία όμως είναι και η γενική ιδέα των ανθρώπων, που δεν γνωρίζουν τον Χριστιανισμό και κυρίως την ορθοδοξία.
Άλλωστε το παράδειγμα του σκοινιού είναι από το paper tou Mikel Burley, on Immorality and meaning (reflections on the Markopoulos debate,) που κι αυτός το παίρνει από την εργασία του Chappel.
Νομίζω όμως ότι πέραν των διαφόρων φιλοσοφικών απόψεων, θα πρέπει ο άνθρωπος να έχει λόγους, να διψά την αιωνιότητα, υπό οποιαδήποτε μορφή, έστω και αν στην υπάρχουσα μορφή που βρισκόμαστε, βιολογικά, προς το παρόν τουλάχιστο δεν είναι εφικτή από βιολογικής απόψεως.
Και ως Ορθόδοξος θα ήθελα να πω εδώ ότι η αξία ή όχι της αιωνιότητας, από τους υπάρχοντες φιλοσόφους, περιλαμβανομένης και της αξιοτίμου κ. Μαρκοπούλου, αναφέρεται μόνο στο υποκείμενο, στην ατομικότητα. Εγώ βαριέμαι την αιωνιότητα, διότι, Εγώ δεν βλέπω άλλους λόγους και πηγές ικανοποίησης της ατομικότητας μου.
Το κέντρο βάρους είναι το εγώ. Όχι πχ. η ανάγκη που μπορεί να με έχουν οι άλλοι.
Δηλαδή, μπορεί πολλοί άνθρωποι, να με χρειάζονται, τόσοι πολλοί που δεν έχουν τέλος, (παρόλο που οι άνθρωποι αυτοί μπορεί να ζουν πεπερασμένη ζωή, όμως επειδή αρχίζουν ή τελειώνουν σε διάφορες στιγμές του χρόνου, πρακτικά απαιτείται αιωνιότητα για μένα).
Θα μπορούσε επίσης να με χρειάζεται κάποιος άλλος που αποφάσισε ότι Έχει νόημα να ζει αιωνίως, αλλά δεν μπορεί χωρίς εμένα διότι πχ, με αγαπά.
Βλέπουμε λοιπόν ότι το θέμα έχει εξεταστή μόνο από την πλευρά του εγωιστικά σκεπτομένου υποκειμένου.
Η κ. Ελίνα Μαρκοπούλου, από αυτή την άποψη, είναι μια κακομαθημένη εγωίστρια, διότι δεν της πέρασε από το μυαλό, να ζει για τους άλλους, αφού της δόθηκε η δυνατότητα. Μάλλον ήταν ήδη νεκρή πριν πάρει το ελιξήριο.
Θα ήθελα να τονίσω την θέση της Ορθόδοξης θεολογίας και βεβαίως της ανθρωπολογίας.
Ότι δηλ, η ύπαρξη είναι συνύπαρξη. (συνέπεια του τριαδικού δόγματος)
Ότι η Αγάπη Είναι Ζωή και μόνο τότε έχει νόημα η ζωή, όταν υπάρχει ως αγάπη και ελευθερία.
Άλλωστε, τότε ακόμα και ο θάνατος αποκτά άλλη διάσταση. Πχ, η μάγισσα Κίρκη πρότεινε στον Οδυσσέα να τον κάνη αθάνατο, αλλά αυτός προτίμησε την αγάπη στην αγαπημένη του γυναίκα, παρά την αιωνιότητα χωρίς αγάπη.
Ο θάνατος είναι κακός, διότι ακριβώς Σταματά τις δυνατότητες να αγαπήσω εμπράκτως και Διηνεκώς. Και βεβαίως ο θάνατος είναι τελικά ο μεταδότης του προπατορικού αμαρτήματος, που δεν είναι, κατά την Ορθόδοξη θεολογία ή μετάδοση και μεταβίβαση της ενοχής του Αδάμ σε μένα μετά από χιλιάδες χρόνια (άλλωστε αυτό είναι άδικο και παράλογο).
Στην προς ρωμαίους επιστολή αναφέρεται πολύ καθαρά 5¨12 "Δια τούτο ώσπερ δι’ ενός ανθρώπου η αμαρτία εις τον κόσμον εισήλθεν και δια της αμαρτίας ο θάνατος, και ούτως εις πάντας ανθρώπους ο θάνατος διήλθεν, εφ’ ω πάντες ήμαρτον"
Δηλαδή, Αδάμ > αμαρτία > θάνατος > ο θάνατος με κάνει να βάζω προτεραιότητες στην ζωή μου, π.χ. Θα ήθελα να σας βοηθήσω αν είχα χρόνο, αλλά Δεν Έχω άπειρο Χρόνο, άρα κάνω επιλογή και τελικά ανακαλύπτω το εγώ μου, ως χωρισμό από τον άλλο, που είναι η ρίζα της αμαρτίας.
Η ρίζα της αμαρτίας είναι η ραθυμία, δηλαδή η άρνηση του ανθρώπου να είναι ανοικτός σε όλα, και σε όλους, πρόθυμος για όλα. Δηλ η ρίζα της Μη Αγάπης δηλ του θανάτου. (δυστυχώς οι άνθρωποι θέλουν να ακούνε θαύματα και δεν νοιάζονται τόσο πολύ για τα σοφά λόγια…)
Και γι’ αυτό η Εκκλησία στα τροπάρια της μεγάλης εβδομάδος μιλάει για την ραθυμία, την βαρεμάρα, (από την οποία προσεβλήθη και ο Ιούδας) τόσο πολύ.
Η θεία λειτουργία δεν είναι μια τυπική προσευχή, ούτε κάποια τελετή που ο παπάς κάνει κάτι σε ένα δωμάτιο κλεισμένο με κουρτίνες, όπως δυστυχώς ο ευσεβισμός του μεσαίωνα αλλοίωσε το λειτουργικό ήθος της Εκκλησίας (στη Ρωσία και στο Άγιο όρος δυστυχώς κλείνουν με κουρτίνα ώστε να μη βλέπει ο πιστός, λες και δεν εσχίστη διαπαντός το καταπέτασμα του ναού με την σταυρική θυσία του Χριστού, λες και δεν κοινωνάμε αυτό που δεν επιτρέπεται να δούμε…) είναι αντίθετα η άνοδος στην βασιλεία των ουρανών, είναι το ότι οι πολλοί γίνονται ένα, Σώμα Χριστού, είναι εκεί που τελικά Δεν υπάρχει θάνατος, διότι στην λειτουργία ο θάνατος ξεπερνιέται, όχι με την φυσική αθανασία της ψυχής αλλά με την αγάπη που έχει ο Θεός για τα πλάσματα του, και που τελικά, αυτή η αγάπη δεν αφήνει να μηδενιστούν (είτε είμαστε καλοί είτε κακοί) πολύ περισσότερο δε, αυτή η αγάπη γίνεται ζωή, και «περίσσεια ζωής» δηλ μετοχής στην αληθινή πηγή της ζωής που είναι ο Χριστός.
Δηλαδή ο Χριστός γίνεται η τροφή, δηλαδή η αιτία της ζωής και έτσι ξεπερνιέται ο θάνατος ως χωρισμός.
Και τελικά αιώνια ζωή στον παράδεισο, φυσικά μετά την ανάσταση, είναι αυτή η κοινωνία του Χριστού, με μέσω Αυτού με όλους Και Όλα, διαρκώς και με συνεχή αύξηση.
