Είμαι σχεδόν 50 ετών. Περνώ τα
περισσότερα βράδια του Σαββάτου στο σπίτι κάνοντας γυμναστική,
ξαναδιαβάζοντας τα αγαπημένα μου μυθιστορήματα, βλέποντας παλιές
ταινίες.
Αυτός ο τρόπος να περνώ τα Σαββατόβραδα
με κάνει ευτυχισμένο. Αν μπορούσατε να πάτε πίσω το χρόνο και να πείτε
στον 20-χρονο εαυτό μου για το πως θα περνάει στο μέλλον ένα τυπικό
απόγευμα, θα θεωρούσε ότι η ζωή μου έχει καταστραφεί γιατί θα είναι πολύ
πληκτική. Κι όμως αυτό το Σάββατο βράδυ το πέρασα διαβάζοντας απλώς ένα
βιβλίο – ούτε καν ένα καινούργιο βιβλίο – και παρόλα αυτά θεωρώ ότι
πέρασα πολύ ωραία .
“Τι συμβαίνει με μένα;” αναρωτιέμαι.
Πολλοί άνθρωποι αισθάνονται έτσι όταν σκέφτονται τα νιάτα τους και
συνειδητοποιούν πόσο έχουν αλλάξει. Η απάντηση είναι ότι όλοι μεγαλώνουν
– και για τους περισσότερους το να είναι “ευτυχείς” εξελίσσεται
σιγά-σιγά σε κάτι εντελώς διαφορετικό .
Η ευτυχία συνδέεται όλο και λιγότερο με
δραστηριότητες υψηλής ενέργειας και με εμπειρίες εφηβικών πάρτι όταν
οι γονείς μας έλειπαν σε κάποιο ταξίδι. Σχετίζεται πια περισσότερο με
ήρεμες, χαλαρωτικές εμπειρίες μιας καταπονημένης μαμάς που ονειρεύεται
όλη την ημέρα ένα ζεστό μπάνιο. Η “ευτυχία” δεν είναι μικρότερη στην
δεύτερη περίπτωση, απλώς είναι ένας διαφορετικός τρόπος θεώρησης του τι
είναι ευτυχία.
Οι ψυχολόγοι περιγράφουν την αλλαγή αυτή
ως συνέπεια της σταδιακής μετατόπισης μας από τη δημιουργία κινήτρων
προώθησης – δηλαδή να θέτουμε στόχους σε σχέση με το τι μπορούμε να
κερδίσουμε, ή πώς μπορούμε να βελτιώσουμε τη θέση μας – , σε κίνητρα
πρόληψης – να θέτουμε στόχους που έχουν ως προτεραιότητα την αποφυγή
απώλειας των κεκτημένων καθώς και την ομαλή λειτουργία της ζωής μας.
Ασφαλώς όλοι μας έχουμε και τους δύο τύπους κινήτρων. Όμως, η βαρύτητα
που δίνουμε, διαφέρει από άτομο σε άτομο και μπορεί να αλλάζει καθώς
μεγαλώνουμε.
Τα κίνητρα προώθησης είναι πιο ισχυρά στους νέους, επειδή η νεότητα
είναι μια περίοδος κατά την οποία εστιάζουμε τις ελπίδες μας στο
μέλλον, και σε αυτό που ιδανικά θέλουμε να κάνουμε. Δεν έχουμε ακόμα
πολλές υποχρεώσεις, και εξακολουθούμε να πιστεύουμε ότι μπορούμε να
πετύχουμε ό, τι έχουμε στο μυαλό μας.
Επιπλέον έχουμε την αίσθηση της
αθανασίας.
Καθώς μεγαλώνουμε, εξαφανίζονται οι
αυταπάτες της αθανασίας. Υπάρχει πιθανώς ένα δάνειο που πρέπει να
πληρώνεται κάθε μήνα, ένα σπίτι που πρέπει να διατηρηθεί, και παιδιά που
χρειάζονται φροντίδα. Με το πέρασμα των χρόνων, όλο και περισσότερο
θέλουμε να διατηρήσουμε αυτά που ήδη έχουμε – τα πράγματα που έχουμε
εργαστεί σκληρά για να επιτύχουμε. Έχουμε μεγαλύτερη εμπειρία με τον
πόνο και την απώλεια, έχουμε συναντήσει μεγάλες δυσκολίες και
έχουμε πάρει αρκετά σκληρά μαθήματα από την ίδια τη ζωή.
Σε μια πρόσφατη σειρά μελετών, οι
ψυχολόγοι Cassie Mogliner, Sepandar Kamvar και Jennifer Aaker,
αναζήτησαν στοιχεία σ’ εκατομμύρια προσωπικά blogs για το πώς αλλάζει η
αίσθηση μας για την ευτυχία όσο μεγαλώνουμε. Συγκεκριμένα, μελέτησαν τι
είδους συναισθήματα ανέφεραν οι bloggers, όταν μιλούσαν για πως είναι να
αισθάνονται “ευτυχείς”.
Διαπίστωσαν ότι οι νεότεροι bloggers
περιέγραφαν το συναίσθημα της ευτυχίας ως ενθουσιασμό και έκσταση – αυτό
που νιώθεις όταν σκέφτεσαι τις χαρές που θα φέρει το μέλλον – όπως το
να ερωτευτείς ή να πάρει προαγωγή στην δουλειά .
Οι bloggers μεγαλύτερης ηλικίας συνέδεαν
περισσότερο τις ευχάριστες εμπειρίες με στιγμές ηρεμίας, χαλαρότητας
και ανακούφισης- ότι αισθάνεται κάποιος όταν βρίσκεται μαζί με το σύζυγό
του , όταν είναι υγιής ή μπορεί να πληρώνει τις οικονομικές του
υποχρεώσεις. Αυτό το είδος της ευτυχίας έχει να κάνει λιγότερο με το τι
αναμένουμε στο μέλλον, και περισσότερο με την τρέχουσα κατάστασή μας .
(Αυτές οι ηλικιακές διαφορές στα κίνητρα
αντανακλώνται συνήθως και στο χώρο εργασίας, όπου οι μεγαλύτεροι
εργαζόμενοι έχουν περισσότερα κίνητρα πρόληψης – όπως είναι η εργασιακή
ασφάλεια και το ευέλικτο ωράριο εργασίας, ενώ οι άνθρωποι κάτω των
τριάντα έχουν περισσότερα κίνητρα προώθησης – όπως οι δυνατότητες για
την ανάπτυξη επιπλέον δεξιοτήτων).
Αν είστε σαν κι εμένα, και διαπιστώνετε
ότι στη ζωή σας επιδιώκετε περισσότερο της ηρεμία και την χαλάρωση, παρά
την έκσταση και τον ενθουσιασμό, να ξέρετε ότι δεν σας λείπει η
ευτυχία. Απλώς η ευτυχία σας έχει μετεξελιχθεί, ακριβώς όπως και εσείς.
Όμως ακόμα κι αν αυτή η εκδοχή της ευτυχίας φαίνεται να είναι λιγότερο
διασκεδαστική με βάση τα πρότυπα του νεότερου εαυτού μας , αυτό δεν
σημαίνει ότι είναι λιγότερο καλή .
